Chống sét lan truyền khác chống sét trực tiếp như thế nào?

Chống sét trực tiếp (kim thu lôi) bảo vệ công trình khỏi sét đánh. Chống sét lan truyền (SPD) bảo vệ thiết bị điện tử bên trong khỏi xung điện áp lan theo dây dẫn. Hai hệ thống này là một phần của hệ thống chống sét toàn diện và bổ trợ cho nhau.

Nhà dân có cần chống sét lan truyền không?

Nên lắp. Tối thiểu là SPD Type 2 tại tủ điện chính (chi phí 2-5 triệu) nếu bạn có nhiều thiết bị điện tử đắt tiền (TV 4K, tủ lạnh inverter, máy tính).

Thiết bị SPD có tuổi thọ bao lâu?

Từ 3-10 năm tùy điều kiện. Ở vùng có mật độ sét cao, tuổi thọ có thể chỉ 3-5 năm. Luôn thay thế khi đèn báo chuyển sang màu đỏ hoặc tắt.

Điện trở tiếp địa bao nhiêu là đạt chuẩn?

Theo TCVN 9385:2012, nhỏ hơn 4Ω cho chống sét lan truyền. Lý tưởng là dưới 1Ω, tốt nhất là dưới 0.5Ω.

Chi phí lắp đặt trung bình là bao nhiêu?

Từ 5-15 triệu VNĐ cho một nhà ở điển hình, và 20-40 triệu VNĐ cho văn phòng/xưởng nhỏ.

Có thể tự lắp đặt được không?

⚠️ KHÔNG NÊN. Đây là công việc yêu cầu chuyên môn cao, sai sót có thể gây cháy nổ, điện giật và làm mất hiệu lực bảo hiểm. BẮT BUỘC thuê nhà thầu cơ điện có chứng chỉ để đảm bảo an toàn và kỹ thuật.

Chống Sét Lan Truyền 2025: Cẩm Nang Kỹ Thuật & Báo Giá

Chống Sét Lan Truyền 2025: Cẩm Nang Toàn Tập Về SPD, Tiêu Chuẩn & Giải Pháp Bảo Vệ Thiết Bị

👤Tác giả: Chuyên gia Kỹ thuật KTH Electric |
⚡Chuyên mục: Hệ thống chống sét |
📚Tiêu chuẩn: TCVN 9385:2012, IEC 61643-11

Bạn có biết: Một tia sét đánh cách nhà bạn 2km vẫn có thể làm cháy tivi, hỏng tủ lạnh inverter hoặc phá hủy toàn bộ hệ thống dữ liệu máy chủ (Server)? Đó chính là sự nguy hiểm thầm lặng của sét lan truyền.

Trong khi kim thu sét (chống sét trực tiếp) bảo vệ lớp vỏ công trình khỏi cháy nổ, thì hệ thống chống sét lan truyền (SPD) chính là “vệ sĩ” bảo vệ trái tim của ngôi nhà – các thiết bị điện tử đắt tiền. Bài viết này là tài liệu chuyên sâu nhất, giải mã từ A-Z về công nghệ SPD, tiêu chuẩn kỹ thuật và hướng dẫn lắp đặt an toàn, giúp bạn tránh những thiệt hại hàng trăm triệu đồng.

Chống Sét Lan Truyền Là Gì? Mối Nguy Hiểm Vô Hình

Chống sét lan truyền (Surge Protection) là biện pháp sử dụng các thiết bị cắt lọc sét (SPD – Surge Protection Device) để ngăn chặn các xung quá áp đột biến lan truyền qua đường dây điện, dây tín hiệu vào trong công trình, nhằm bảo vệ các thiết bị điện tử nhạy cảm.

Sét lan truyền hình thành như thế nào?

Sét lan truyền không phải là tia sét đánh trực tiếp vào nhà bạn. Nó hình thành từ 2 nguồn chính:

Sét đánh cảm ứng: Khi sét đánh vào đường dây tải điện hoặc mặt đất ở khoảng cách xa (lên đến 2km), nó tạo ra một trường điện từ cực mạnh, cảm ứng lên dây dẫn và sinh ra xung điện áp cao (Surge) truyền đi với tốc độ ánh sáng.
Quá áp nội bộ: Do việc đóng ngắt các thiết bị công suất lớn (như động cơ thang máy, máy hàn, điều hòa trung tâm) trong mạng điện nội bộ.

Xung điện này tuy diễn ra rất nhanh (vài micro giây) nhưng điện áp có thể vọt lên tới 6kV – 20kV, vượt xa ngưỡng chịu đựng của các linh kiện bán dẫn (thường chỉ chịu được khoảng 1.5kV), gây cháy nổ vi mạch ngay lập tức.

Chống Sét Lan Truyền

Nguyên Lý Hoạt Động & Các Thông Số Kỹ Thuật Cốt Lõi

Thiết bị chống sét lan truyền (SPD) hoạt động như một “van xả áp suất” cho dòng điện. Ở điều kiện bình thường, nó có trở kháng rất cao (cách điện). Khi xuất hiện xung sét, nó lập tức chuyển sang trạng thái trở kháng thấp (dẫn điện) trong tích tắc.

Công nghệ lõi bên trong SPD:

Varistor (MOV – Metal Oxide Varistor): Công nghệ phổ biến nhất. Là điện trở phụ thuộc điện áp. Khi áp tăng, trở kháng giảm nhanh để dẫn dòng sét xuống đất. Ưu điểm: Phản hồi nhanh (nanosecond). Nhược điểm: Bị lão hóa theo thời gian.
Ống phóng điện khí (GDT – Gas Discharge Tube): Dùng khí trơ để phóng điện. Chịu được dòng sét rất lớn nhưng tốc độ phản hồi chậm hơn MOV. Thường dùng cho SPD Type 1.
Công nghệ Spark Gap (Khe hở phóng điện): Công nghệ tiên tiến nhất, dùng cho các dòng cắt sét sơ cấp, khả năng cắt ngọn sóng sét cực tốt và tuổi thọ cao.

Các thông số kỹ thuật “sống còn” khi chọn mua SPD:

Khi đọc catalogue của Schneider, OBO hay Panasonic, bạn cần hiểu các ký hiệu sau:

Chuyên viên tư vấn & Báo giá

Ms. Khuyên Bùi

⚡ Phản hồi ngay

Chat tư vấn qua Zalo Official

$U_c$ (Điện áp làm việc liên tục): Điện áp tối đa mà SPD chịu được khi chưa kích hoạt. Với lưới điện Việt Nam, nên chọn $U_c \ge 275V$ .
$I_{n}$ (Dòng xả định mức): Dòng điện sét mà SPD chịu được nhiều lần (thường là 20kA cho Type 2).
$I_{max}$ (Dòng xả tối đa): Dòng sét lớn nhất SPD chịu được 1 lần duy nhất trước khi hỏng (thường 40kA – 60kA).
$U_p$ (Điện áp bảo vệ/Điện áp dư): Đây là thông số quan trọng nhất. Là mức điện áp còn sót lại sau khi qua SPD đi vào thiết bị. $U_p$ càng thấp càng tốt. Để bảo vệ thiết bị điện tử, bắt buộc $U_p < 1.5kV$ .

Phân Loại SPD Theo Tiêu Chuẩn IEC 61643-11

Không phải cứ mua đại một cái “Aptomat chống sét” là xong. Bạn cần chọn đúng Loại (Type) cho từng vị trí theo tiêu chuẩn quốc tế IEC.

Đặc Điểm	SPD Type 1 (Cấp 1)	SPD Type 2 (Cấp 2)	SPD Type 3 (Cấp 3)
Dạng sóng thử nghiệm	10/350µs (Sóng sét trực tiếp, năng lượng cực lớn)	8/20µs (Sóng sét lan truyền, xung gai)	Sóng kết hợp (1.2/50µs & 8/20µs)
Vị trí lắp đặt	Tại tủ điện tổng (MSB), ngay sau cầu dao tổng.	Tại tủ phân phối nhánh (DB), tủ tầng.	Gần sát thiết bị cần bảo vệ (ổ cắm, server).
Ứng dụng	Công trình có kim thu sét trực tiếp hoặc đường dây cấp nguồn trên không.	Hầu hết các công trình dân dụng, công nghiệp (Phổ biến nhất).	Bảo vệ tinh vi cho PLC, Camera, PC, thiết bị y tế.

Giải Pháp Bảo Vệ Đa Tầng (Cascading Protection)

Một thiết bị SPD đơn lẻ không thể lọc sạch hoàn toàn năng lượng sét khổng lồ. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối, các kỹ sư M&E chuyên nghiệp luôn áp dụng chiến lược Bảo vệ đa tầng:

Tầng 1 (Cắt sét sơ cấp): Lắp SPD Type 1 tại tủ tổng. Nhiệm vụ: Hứng chịu và triệt tiêu phần lớn năng lượng sét đánh thẳng (dòng $I_{imp}$ lên tới 100kA).
Tầng 2 (Cắt lọc sét thứ cấp): Lắp SPD Type 2 tại các tủ nhánh. Nhiệm vụ: Giảm điện áp dư ( $U_p$ ) xuống mức thấp hơn (khoảng 1.5kV) để bảo vệ các thiết bị điện cơ bản.
Tầng 3 (Bảo vệ tinh vi): Lắp SPD Type 3 ngay tại ổ cắm server, dàn âm thanh hi-end. Nhiệm vụ: Lọc sạch các xung nhiễu nhỏ còn sót lại, đảm bảo nguồn điện “siêu sạch”.

Bộ Ba SPD Type 1, 2, 3)

Lưu ý: Giữa các tầng cắt sét cần có khoảng cách dây dẫn tối thiểu 10m để tạo cuộn cảm (decoupling inductor), giúp các tầng phối hợp nhịp nhàng.

Quy Trình Lắp Đặt & Tiêu Chuẩn Tiếp Địa TCVN

Hiệu quả của thiết bị chống sét phụ thuộc 90% vào chất lượng thi công, đặc biệt là hệ thống tiếp địa.

Yêu cầu về hệ thống tiếp địa (Earthing System)

Theo TCVN 9385:2012, điện trở tiếp địa cho hệ thống chống sét lan truyền phải đảm bảo:

R $\le$ 4 Ohm: Đối với hệ thống dùng chung (chống sét + an toàn điện).
R $\le$ 1 Ohm: Đối với các phòng máy chủ, trung tâm dữ liệu, thiết bị y tế nhạy cảm.

Nếu bãi tiếp địa không đạt chuẩn, SPD sẽ không thể xả dòng sét xuống đất nhanh chóng, dẫn đến điện áp dâng cao phá hủy thiết bị. Bạn cần tham khảo quy trình thi công tiếp địa chuẩn hoặc sử dụng công nghệ hàn hóa nhiệt để đảm bảo kết nối tốt nhất.

Sơ Đồ Đấu Nối SPD Trong Tủ Điện

Lưu ý khi đấu nối dây dẫn (Quy tắc 50cm)

Tổng chiều dài dây dẫn từ pha (L) đến SPD và từ SPD xuống thanh cái tiếp địa (PE) phải ngắn hơn 50cm. Dây càng dài, điện áp rơi trên dây càng lớn ( $U = L \times di/dt$ ), làm giảm hiệu quả bảo vệ. Dây tiếp địa nên dùng cáp đồng mềm tiết diện tối thiểu 6mm² – 16mm².

Top Thương Hiệu & Báo Giá Tham Khảo 2025

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều hãng sản xuất, nhưng để đảm bảo an toàn, KTH Electric khuyên bạn nên chọn các thương hiệu G7/Châu Âu uy tín sau:

Schneider Electric (Pháp): Dòng iPRD, iQuick PRD. Phổ biến nhất, dễ mua, chất lượng ổn định, dễ thay thế cartridge (ruột) khi hỏng.
OBO Bettermann (Đức): Dòng V20, V25, V50. Chuyên gia hàng đầu thế giới về chống sét. Độ bền cực cao, chịu dòng lớn.
Panasonic (Nhật Bản): Phù hợp cho phân khúc nhà dân dụng, tích hợp sẵn trong tủ điện âm tường.
Mersen (Pháp/Mỹ): Chuyên dụng cho công nghiệp và điện năng lượng mặt trời (Solar).

Bảng giá tham khảo (Chưa bao gồm nhân công lắp đặt):

SPD Type 2 (1 Pha, 20-40kA): 1.500.000đ – 3.500.000đ/bộ.
SPD Type 2 (3 Pha, 20-40kA): 3.500.000đ – 8.000.000đ/bộ.
SPD Type 1+2 (3 Pha, 50-100kA): 12.000.000đ – 25.000.000đ/bộ.
Chống sét lan truyền đường mạng/Camera: 500.000đ – 1.200.000đ/cổng.

BẢO VỆ TÀI SẢN CỦA BẠN NGAY HÔM NAY

Đừng đợi đến khi “mất bò mới lo làm chuồng”. Chi phí lắp đặt hệ thống chống sét lan truyền chỉ bằng một phần nhỏ so với giá trị của các thiết bị điện tử trong nhà bạn.

Nếu bạn cần tư vấn giải pháp, đo kiểm điện trở tiếp địa hay bảo trì hệ thống điện định kỳ, hãy liên hệ với đội ngũ kỹ sư chuyên nghiệp của KTH Electric.

📞 Hotline Tư Vấn: 0968.27.11.99

*Lưu ý: Bài viết mang tính chất tham khảo kỹ thuật. Việc thiết kế và lắp đặt chi tiết cần được thực hiện bởi các kỹ sư có chuyên môn và khảo sát thực tế tại công trình.

5/5 - (2 bình chọn)

Đỗ Tấn Tuấn

Ông Đỗ Tấn Tuấn là người trực tiếp phụ trách toàn bộ nội dung trên website kth-electric.com. Các bài viết được xây dựng từ nguồn kiến thức chuyên sâu, kết hợp giữa tài liệu tham khảo uy tín (có trích dẫn cụ thể) và kinh nghiệm thực tiễn dày dặn của ông. Vì vậy, bạn đọc có thể hoàn toàn tin tưởng vào tính chính xác và độ tin cậy của thông tin, đảm bảo mỗi nội dung chia sẻ đều mang lại giá trị tham khảo hữu ích và đáng tin cậy.