Theo Luật Tài nguyên nước 2023 và Nghị định 54/2024/NĐ-CP, việc khoan giếng có phải xin phép hay không phụ thuộc hoàn toàn vào quy mô khai thác của bạn:
- Dưới 10m3/ngày đêm (Hộ gia đình, quy mô nhỏ): KHÔNG CẦN xin giấy phép khai thác, nhưng BẮT BUỘC phải đăng ký/kê khai tại UBND cấp xã/phường nơi đặt giếng.
- Từ 10m3/ngày đêm trở lên (Kinh doanh, sản xuất, nhà trọ lớn): BẮT BUỘC phải có Giấy phép khai thác tài nguyên nước do cơ quan có thẩm quyền cấp.
Lưu ý quan trọng: Nếu khu vực bạn sống thuộc “Vùng hạn chế khai thác nước dưới đất” (đã có nước máy, bị sụt lún…), việc khoan mới có thể bị cấm hoàn toàn. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách xác định và thủ tục đăng ký đúng chuẩn kỹ thuật từ Kỹ sư KTH Electric (Cập nhật 2025).
Khoan Giếng Nước Có Phải Xin Phép Không? Quy Định Mới Nhất 2024-2025 (Kỹ Sư Tư Vấn)
Trong bối cảnh nguồn nước mặt ngày càng ô nhiễm và chi phí nước sạch tăng cao, việc khai thác nước ngầm (nước dưới đất) đang trở thành giải pháp cấp thiết của nhiều hộ gia đình và cơ sở sản xuất. Tuy nhiên, nước ngầm là tài nguyên quốc gia, không phải muốn khoan sao thì khoan. Một mũi khoan sai quy định có thể dẫn đến những án phạt hành chính nặng nề.
Bài viết này từ KTH Electric sẽ giải đáp tường tận mọi thắc mắc của bạn dựa trên cơ sở pháp lý vững chắc nhất.
1. Khoan giếng nước có phải xin phép không?
TÙY VÀO QUY MÔ KHAI THÁC. Tuy nhiên, 90% hộ gia đình không cần “Xin giấy phép” nhưng bắt buộc phải thực hiện thủ tục “ĐĂNG KÝ/KÊ KHAI” với UBND cấp xã/phường.
Nếu bà con đang cần câu trả lời “nhanh – gọn – lẹ” để quyết định có gọi thợ khoan hay không, thì đây là câu trả lời chính xác nhất dựa trên Luật Tài nguyên nước số 28/2023/QH15.
Tuy nhiên, có một sự thay đổi cực kỳ lớn trong luật mới mà 90% người dân đang hiểu lầm. Đó là sự khác biệt giữa khái niệm “Xin giấy phép” và “Đăng ký/Kê khai”.
Trường hợp 1: KHÔNG CẦN xin giấy phép khai thác
Đa số các giếng khoan phục vụ sinh hoạt hộ gia đình, tưới tiêu quy mô nhỏ sẽ rơi vào trường hợp này. NHƯNG, luật mới yêu cầu bà con phải thực hiện thủ tục ĐĂNG KÝ (KÊ KHAI) với Ủy ban nhân dân cấp xã/phường. Nghĩa là không cần cơ chế “xin – cho” phức tạp, nhưng bắt buộc phải “báo cáo” để chính quyền quản lý. Quy trình này tương tự như việc chúng tôi thực hiện các hồ sơ khoan giếng tiếp địa cho hệ thống chống sét, cần sự minh bạch về địa chất và vị trí.
Chuyên viên tư vấn & Báo giá
Ms. Thanh Tâm
Trường hợp 2: BẮT BUỘC phải xin giấy phép
Dành cho các giếng có lưu lượng lớn, phục vụ sản xuất, kinh doanh, hoặc quy mô hộ gia đình nhưng khai thác quá mức quy định (sẽ phân tích kỹ ở phần sau). Đối với các hệ thống điện nhà máy hoặc khu công nghiệp lớn, việc này là bắt buộc để đảm bảo quy hoạch.
Để biết chính xác nhà mình thuộc nhóm nào, mời bà con xem chi tiết phần phân tích quy định dưới đây.
2. Quy định chi tiết cho từng đối tượng (Cập nhật theo Nghị định 54/2024/NĐ-CP)
Là người làm kỹ thuật, tôi thích mọi thứ phải rõ ràng bằng con số. Chúng ta không nói chuyện bằng cảm tính. Ranh giới giữa “bình thường” và “vi phạm pháp luật” nằm ở con số 10m3/ngày đêm.
2.1. Đối với hộ gia đình (Sinh hoạt thông thường, tưới tiêu nhỏ)
Quy định cốt lõi: Dưới 10m3/ngày đêm thì MIỄN giấy phép nhưng PHẢI ĐĂNG KÝ tại UBND cấp xã.
Theo quy định mới nhất có hiệu lực từ tháng 7/2024, Nhà nước đã siết chặt hơn việc quản lý ngay cả với quy mô hộ gia đình để bảo vệ tầng chứa nước.
- Quy định: Các hoạt động khai thác nước dưới đất của hộ gia đình phục vụ sinh hoạt, trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản…
- Ngưỡng xác định: Dưới 10m3/ngày đêm: Bà con KHÔNG CẦN XIN GIẤY PHÉP.
- Trách nhiệm bắt buộc: Dù không xin phép, bà con PHẢI THỰC HIỆN ĐĂNG KÝ khai thác nước dưới đất tại UBND xã, phường, thị trấn nơi đặt giếng.
- Ngoại lệ: Nếu bà con khoan giếng chỉ để dùng trong tình trạng khẩn cấp (phòng cháy chữa cháy, thiên tai…) thì không cần đăng ký hay xin phép.
Tại sao lại có sự thay đổi này? Trước đây, nhiều người nghĩ khoan cái giếng trong vườn nhà mình thì ai cấm. Nhưng thực tế, việc khoan tự phát tràn lan tại các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội đã gây ra tình trạng sụt lún đất và ô nhiễm nguồn nước ngầm nghiêm trọng (do giếng hỏng không được trám lấp đúng kỹ thuật). Việc yêu cầu “Đăng ký” giúp chính quyền nắm được số lượng giếng để quản lý, chứ không phải để gây khó dễ cho bà con.
2.2. Đối với kinh doanh, sản xuất, dịch vụ (Nhà trọ, rửa xe, tưới tiêu quy mô lớn)
Cảnh báo: Kinh doanh, sản xuất từ 10m3/ngày đêm trở lên BẮT BUỘC phải có GIẤY PHÉP KHAI THÁC.
Đây là nhóm khách hàng mà KTH Electric chúng tôi thường xuyên thi công hệ thống M&E và lắp đặt bơm công nghiệp. Với nhóm này, luật quy định rất nghiêm ngặt.
- Quy định: Mọi tổ chức, cá nhân khai thác nước dưới đất để phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.
- Ngưỡng xác định:
- Từ 10m3/ngày đêm trở lên: BẮT BUỘC phải có GIẤY PHÉP KHAI THÁC TÀI NGUYÊN NƯỚC.
- Dưới 10m3/ngày đêm: Phải thực hiện ĐĂNG KÝ.
Lưu ý cho chủ nhà trọ/chung cư mini: Nhiều chủ nhà trọ lắp giếng khoan để cấp nước cho 20-30 phòng trọ. Bà con cẩn thận, lượng nước sử dụng cho số người này rất dễ vượt qua con số 10m3/ngày. Việc vận hành hệ thống bơm liên tục cũng tiêu tốn lượng lớn điện năng, cần tính toán kỹ cách tính tiền điện để cân đối chi phí. Nếu không xin giấy phép mà chỉ đăng ký, khi bị kiểm tra gắn đồng hồ đo lưu lượng, mức phạt sẽ rất nặng.
| Tiêu chí | Hộ gia đình (Sinh hoạt) | Kinh doanh / Sản xuất / Tổ chức |
|---|---|---|
| Dưới 10m3/ngày đêm | Không cần giấy phép -> Phải Đăng ký | Không cần giấy phép -> Phải Đăng ký |
| Trên 10m3/ngày đêm | Phải xin Giấy phép | Phải xin Giấy phép |
| Nơi nộp hồ sơ | UBND cấp Xã/Phường | Sở Tài nguyên & Môi trường (thường là vậy) |
3. Góc tư vấn kỹ thuật: Làm sao biết mình dùng bao nhiêu nước? (Chuyên môn từ KTH Electric)
Mẹo nhanh: 10m3 nước tương đương khoảng 2 giờ bơm liên tục của máy bơm 1HP thông dụng.
Đây là phần tôi tâm đắc nhất, vì nhiều văn bản luật chỉ đưa ra con số 10m3 nhưng không chỉ cho người dân cách tính. 10 khối nước là bao nhiêu? Làm sao tôi biết cái motor máy bơm nhà tôi bơm được bao nhiêu mà đăng ký?
Với tư cách là một kỹ thuật điện nước 20 năm kinh nghiệm, tôi sẽ hướng dẫn bà con cách tính toán thực tế để tránh vi phạm pháp luật một cách oan uổng.
Cách 1: Tính dựa trên công suất máy bơm (Chính xác nhất)
Hầu hết các giếng khoan gia đình hiện nay sử dụng máy bơm hỏa tiễn hoặc máy bơm ly tâm trục ngang. Trên thân máy bơm (Nameplate) luôn ghi thông số kỹ thuật. Bà con chú ý 2 thông số quan trọng liên quan đến công suất:
- P (Công suất): Thường ghi là HP (Mã lực) hoặc kW.
- Q (Lưu lượng): Thường ghi là l/min (lít/phút) hoặc m3/h (mét khối/giờ).
Nhà bà con dùng con bơm hỏa tiễn 1HP (0.75kW) phổ biến trên thị trường.
Lưu lượng trung bình thực tế (Q) của con bơm này khoảng 3 – 5 m3/h (tùy độ sâu giếng và độ đẩy cao).
Nếu máy chạy liên tục trong 2 giờ, bà con đã khai thác:
5m3/h x 2h = 10m3.=> Kết luận: Chỉ cần bơm chạy quá 2-3 tiếng mỗi ngày là bà con đã chạm ngưỡng phải xin giấy phép rồi. Tuy nhiên, hiếm có hộ gia đình nào bơm liên tục như vậy, trừ khi bơm tưới vườn rộng hoặc bơm đầy bể chứa lớn cho dãy trọ. Lúc này, bà con nên xem xét lắp đặt thêm các thiết bị bảo vệ như Aptomat phù hợp để bảo vệ động cơ khi vận hành lâu dài.
Cách 2: Tính dựa trên nhu cầu sử dụng (Ước lượng)
Nếu không rành kỹ thuật xem máy bơm, bà con tính theo đầu người. Theo Tiêu chuẩn cấp nước sinh hoạt (TCXDVN 33:2006):
- Một người ở đô thị dùng trung bình: 120 – 150 lít/ngày.
- Một hộ gia đình 4-5 người:
5 x 150 = 750 lít/ngày = 0.75 m3/ngày.
=> Kết luận: Nếu chỉ dùng cho sinh hoạt gia đình 4-5 người, bà con dùng chưa tới 1m3/ngày. Con số này thấp hơn rất nhiều so với ngưỡng 10m3. Vì vậy, 99% hộ gia đình thuần túy chỉ cần làm thủ tục ĐĂNG KÝ tại phường/xã là xong, không cần lo lắng chuyện xin giấy phép phức tạp.
Lưu ý về “Vùng bảo hộ vệ sinh”:
Khi chọn vị trí khoan, ngoài việc lo thủ tục, bà con phải chú ý kỹ thuật để nước không bị ô nhiễm. Kinh nghiệm xương máu của tôi khi đi sửa giếng cho khách là nhiều nhà khoan giếng ngay cạnh… hầm cầu.
Khoảng cách tối thiểu: Giếng khoan nên cách hầm cầu, chuồng trại chăn nuôi ít nhất 10 – 15 mét.
Nếu nhà chật (nhà phố), phải đảm bảo ống vách giếng (ống bao bên ngoài) được chèn đất sét hoặc xi măng kỹ càng để ngăn nước bẩn từ lớp đất mặt thấm xuống tầng nước ngầm. Nếu cần thiết, có thể tham khảo thêm các biện pháp thi công tiếp địa để đảm bảo an toàn điện cho hệ thống bơm trong môi trường ẩm ướt.
4. Hướng dẫn thủ tục đăng ký khai thác nước dưới đất (Step-by-step)
Quy trình đơn giản: Chuẩn bị thông tin -> Đến UBND xã -> Điền tờ khai -> Chờ 10 ngày nhận xác nhận.
Thủ tục này áp dụng cho trường hợp Hộ gia đình khai thác dưới 10m3/ngày đêm (như đã phân tích ở Phần 1). Đây là thủ tục hành chính cấp Xã/Phường, nên bà con không cần phải lên tận Quận hay Sở, cũng không phức tạp như làm hồ sơ hoàn công điện nước cho các công trình lớn đâu nhé.
Bước 1: Chuẩn bị thông tin kỹ thuật
Trước khi ra Ủy ban, bà con cần nắm rõ các thông số của cái giếng nhà mình. Cán bộ địa chính sẽ hỏi, mình trả lời ấp úng là hồ sơ bị trả về ngay. Các thông tin cần có:
- Vị trí giếng: Địa chỉ cụ thể, hoặc vị trí trên bản đồ thửa đất (nếu giếng nằm ngoài vườn/ruộng).
- Chiều sâu giếng: Khoan sâu bao nhiêu mét? (Thường giếng gia đình sâu từ 20m – 60m).
- Đường kính giếng: Ống phi 49, 60 hay 114? (Thông dụng nhất là phi 49 hoặc 60).
- Tầng chứa nước khai thác: Cái này hơi chuyên môn, bà con có thể hỏi thợ khoan. Ví dụ: “Khai thác tầng Pleistocen” (tầng nông) hay “tầng Neogen” (tầng sâu). Nếu không rõ, cứ ghi chiều sâu là được.
- Số lượng giếng: 01 cái.
- Mục đích sử dụng: Ghi rõ là “Cấp nước sinh hoạt gia đình” hoặc “Tưới cây vườn nhà”.
Bước 2: Đến UBND cấp Xã/Phường/Thị trấn
Bà con đến Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả (Bộ phận Một cửa) của UBND xã nơi đặt giếng khoan.
Bước 3: Điền Tờ khai đăng ký
Tại đây, bà con xin “Tờ khai đăng ký công trình khai thác nước dưới đất” (Mẫu này thường được niêm yết công khai hoặc cán bộ sẽ phát).
Trong tờ khai sẽ có các mục y hệt như tôi đã liệt kê ở Bước 1.
Bà con điền đầy đủ, trung thực. Nhớ mang theo Căn cước công dân và Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ) bản photo (đôi khi cần để đối chiếu vị trí đất).
Bước 4: Tiếp nhận và xác nhận
Sau khi nộp tờ khai, Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ có trách nhiệm kiểm tra.
Nếu hồ sơ đầy đủ: Họ sẽ tiếp nhận và cập nhật vào sổ theo dõi.
Thời gian xử lý: Theo quy định mới, thường trong vòng 10 ngày làm việc, UBND xã sẽ xác nhận việc đăng ký.
Trường hợp không được đăng ký (do nằm trong vùng cấm hoặc sai thông tin): Họ sẽ có văn bản thông báo lý do rõ ràng.
LỜI KHUYÊN CỦA KỸ SƯ: Đừng đợi khoan xong mới đi đăng ký. Tốt nhất là khi có ý định khoan, bà con nên lên xã hỏi trước xem khu đất nhà mình có được phép khoan không. Tránh trường hợp bỏ ra 5-7 triệu khoan giếng xong, xã xuống lập biên bản bắt lấp lại thì “tiền mất tật mang”.
5. Vùng hạn chế khai thác nước dưới đất là gì? Cảnh báo đỏ!
Nguy hiểm: Nếu nằm trong vùng có nước máy, vùng sụt lún hoặc xâm nhập mặn, bạn CẤM KHOAN MỚI.
Đây là phần quan trọng nhất mà nhiều đơn vị khoan giếng “chui” thường giấu bà con để kiếm tiền. Không phải chỗ nào cũng được cắm mũi khoan xuống đâu!
“Vùng hạn chế khai thác nước dưới đất” hiểu nôm na là những khu vực mà Nhà nước CẤM hoặc HẠN CHẾ khoan mới để bảo vệ môi trường. Nếu nhà bà con nằm trong vùng này, khả năng cao là sẽ KHÔNG ĐƯỢC ĐĂNG KÝ hoặc phải xin phép rất khó khăn.
Làm sao biết mình có nằm trong vùng hạn chế không?
Bà con kiểm tra xem nơi mình ở có thuộc 3 nhóm sau đây không:
1. Khu vực đã có hệ thống cấp nước tập trung (Nước máy):
Nếu đường ống nước máy đã chạy qua trước cửa nhà và có khả năng cung cấp đủ nước sạch, thì theo nguyên tắc, bà con không được phép khoan giếng mới. Nhà nước khuyến khích và bắt buộc dùng nước máy để bảo vệ tầng nước ngầm.
Thực tế: Nhiều khu vực ở TP.HCM (như Quận 1, 3, 5…) hoặc nội thành Hà Nội đã cấm hoàn toàn việc khoan giếng mới.
2. Khu vực bị sụt lún, biến dạng mặt đất:
Những nơi nền đất yếu, đang bị lún do rút nước ngầm quá mức. Khoan thêm là làm sập nhà mình và nhà hàng xóm. Đặc biệt lưu ý tại các khu vực này, việc thi công móng hay lắp đặt hệ thống tiếp địa cũng cần phải khảo sát địa chất cực kỳ cẩn thận để tránh rủi ro.
3. Khu vực bị xâm nhập mặn, ô nhiễm:
Khoan giếng ở đây vừa không có nước ngọt dùng, vừa làm lan truyền chất ô nhiễm sang các tầng nước sạch khác.
Làm gì nếu lỡ khoan trong vùng hạn chế?
- Nếu giếng đã có từ trước (đang hoạt động): Bà con vẫn phải đi đăng ký kê khai. Tùy theo lộ trình của địa phương, có thể bà con sẽ được dùng tiếp một thời gian hoặc được hỗ trợ để chuyển đổi sang nước máy, sau đó phải trám lấp giếng.
- Nếu định khoan mới: Tuyệt đối dừng lại.
6. Mức phạt khi khoan giếng trái phép 2024-2025
Mức phạt: Hộ gia đình phạt đến 500.000đ + trám lấp. Doanh nghiệp phạt đến 10.000.000đ.
Nhiều bà con nghĩ: “Ôi dào, giếng trong nhà mình, tường cao cổng kín ai mà biết phạt”. Suy nghĩ này giờ rất rủi ro. Với công nghệ viễn thám và quản lý đô thị hiện đại, cộng với việc hàng xóm có thể phản ánh tiếng ồn khi khoan, việc bị phát hiện là rất dễ.
Theo Nghị định 36/2020/NĐ-CP và các quy định sửa đổi bổ sung mới nhất (Nghị định 04/2022/NĐ-CP), mức phạt liên quan đến tài nguyên nước không hề nhẹ:
- Đối với hành vi không đăng ký/kê khai (Hộ gia đình):
Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000đ đến 500.000đ. Tuy số tiền không lớn, nhưng hệ quả đi kèm là bà con bị buộc phải thực hiện các biện pháp khắc phục (có thể bị buộc trám lấp giếng). - Đối với hành vi thăm dò, khai thác không có giấy phép (Quy mô >10m3/ngày):
Đây là mức phạt thường áp dụng cho các doanh nghiệp, nhà máy. Nếu quý vị là chủ doanh nghiệp, ngoài việc lo bảo trì hệ thống điện nhà máy, hãy chú ý đến giấy phép nước:
– Khai thác từ 10 – 30 m3/ngày đêm mà không có giấy phép: Phạt tiền từ 3.000.000đ – 5.000.000đ.
– Khai thác từ 30 – 50 m3/ngày đêm: Phạt tiền từ 5.000.000đ – 10.000.000đ.
– Mức phạt tăng dần theo lưu lượng, có thể lên đến hàng trăm triệu đồng đối với quy mô công nghiệp. - Đối với hành nghề khoan nước dưới đất trái phép:
Đây là phạt đơn vị thi công (mấy ông thợ khoan). Nếu thuê thợ “tay ngang” không có giấy phép hành nghề, khi bị bắt, họ bỏ chạy, chủ nhà lãnh đủ hậu quả giếng khoan dở dang bị niêm phong. Vì vậy, bà con nên chọn các nhà thầu cơ điện hoặc đơn vị khoan có tư cách pháp nhân uy tín như KTH Electric để được tư vấn pháp lý chuẩn chỉnh ngay từ đầu.
7. Giải đáp thắc mắc thường gặp (FAQ) – Chuyên gia trả lời
Trong quá trình đi làm công trình, tôi nhận được hàng trăm câu hỏi. Tôi đã lọc ra 5 câu hỏi sát sườn nhất để giải đáp cho bà con:
Câu 1: Giếng nhà tôi khoan từ 10 năm trước, giờ có cần đi đăng ký lại không?
Trả lời: CÓ. Luật Tài nguyên nước yêu cầu rà soát và quản lý toàn bộ. Nếu giếng cũ chưa từng đăng ký, bà con nên ra UBND xã làm thủ tục kê khai hiện trạng sử dụng. Điều này giúp hợp thức hóa cái giếng, tránh rắc rối về sau.
Câu 2: Tôi khoan giếng chỉ để tưới 5 sào vườn cây ăn trái, có bị tính là sản xuất kinh doanh không?
Trả lời: Trồng trọt quy mô hộ gia đình vẫn được xem là sản xuất nông nghiệp quy mô nhỏ. Tuy nhiên, 5 sào (5000m2) cây ăn trái cần lượng nước tưới rất lớn (chắc chắn hơn 10m3/ngày). Trong trường hợp này, bà con BẮT BUỘC phải xin giấy phép, chứ không chỉ dừng lại ở đăng ký. Hãy lắp đồng hồ đo nước và sử dụng các loại biến tần điều khiển bơm để kiểm soát lưu lượng chính xác.
Câu 3: Chi phí xin giấy phép khoan giếng là bao nhiêu?
– Đối với đăng ký hộ gia đình (< 10m3): Thường là MIỄN PHÍ lệ phí tại xã.
– Đối với xin cấp Giấy phép (>10m3): Bà con phải nộp phí thẩm định hồ sơ (từ vài trăm nghìn đến vài triệu tùy địa phương) và tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước (một dạng thuế tài nguyên).
Câu 4: Giếng khoan bị hỏng, tôi muốn lấp bỏ thì có cần báo cáo không hay cứ lấp bừa?
Trả lời: Tuyệt đối không được lấp bừa bằng đất đá, xà bần. Việc này làm ô nhiễm nguồn nước ngầm chung. Theo quy định, bà con phải thông báo cho UBND xã và thực hiện quy trình trám lấp giếng đúng kỹ thuật (dùng vật liệu chống thấm, xi măng, sét…). Quy trình này cũng quan trọng như việc bảo trì hệ thống điện, cần làm đúng quy chuẩn để đảm bảo an toàn môi trường.
Câu 5: Có cách nào lách luật để không phải xin phép không?
Trả lời: Là một đơn vị làm ăn uy tín hơn 20 năm, KTH Electric khuyên bà con: Đừng tìm cách lách. Nước ngầm ngày càng cạn kiệt, việc quản lý là cần thiết cho chính con cháu mình sau này có nước sạch mà dùng. Hơn nữa, thủ tục đăng ký cho hộ gia đình hiện nay đã rất đơn giản hóa rồi.
