Mặt Bích Là Gì? Từ Điển Toàn Thư Về Tiêu Chuẩn, Phân Loại & Báo Giá 2025

Trong hệ thống đường ống công nghiệp, nếu Van (Valve) được ví như những “cánh cửa” đóng mở dòng chảy, thì Mặt bích (Flange) chính là những “khớp nối” vững chắc liên kết các thành phần lại với nhau. Tại KTH Electric, chúng tôi thường xuyên nhận được câu hỏi: “Tại sao mặt bích này không lắp vừa van kia?” hay “Tại sao mới thay gioăng mà vẫn bị xì?”. Câu trả lời nằm ở sự hiểu biết tường tận về các thông số kỹ thuật mà tôi sắp trình bày dưới đây.

1. Mặt bích (Flange) là gì? Tổng quan cơ bản

1.1. Định nghĩa kỹ thuật & Vai trò

Mặt bích (tên tiếng Anh là Flange) là một khối thép (hoặc inox, nhựa, gang) hình tròn (đôi khi là hình vuông hoặc oval), được gia công cơ khí chính xác. Trên bề mặt của nó có các lỗ bắt bu lông được khoan theo một tiêu chuẩn nhất định (JIS, DIN, ANSI, BS…).

Vai trò cốt lõi của mặt bích là dùng để kết nối các chi tiết sau lại với nhau tạo thành một hệ thống đường ống hoàn chỉnh:

• Kết nối Ống với Ống.
• Kết nối Ống với Van công nghiệp (Van cổng, van bi, van bướm…).
• Kết nối Ống với Máy bơm, Máy nén khí, Bình chịu áp lực.
• Kết nối với các phụ kiện khác như Khớp nối mềm, Lọc Y, v.v.

1.2. Cấu tạo bộ kết nối mặt bích hoàn chỉnh

Một “mối nối bích” (Flanged Joint) không chỉ có mặt bích. Để đảm bảo độ kín khít tuyệt đối, chịu được áp suất cao (PN10, PN16, hay Class 1500…), một bộ kết nối chuẩn phải bao gồm 3 thành phần không thể tách rời:

1. Mặt bích (Flanges): 02 cái, gắn ở hai đầu vật cần nối.
2. Gioăng làm kín (Gasket): Nằm ở giữa hai mặt bích. Đây là thành phần quan trọng nhất để chống rò rỉ. Tùy môi chất (nước, hơi nóng, hóa chất) mà ta dùng gioăng cao su, EPDM, Teflon (PTFE) hay gioăng chì (Spiral wound gasket).
3. Bu lông & Đai ốc (Bolts & Nuts): Dùng để siết chặt hai mặt bích lại, ép chặt gioăng ở giữa. Số lượng và kích thước bu lông phụ thuộc vào áp lực thiết kế.

1.3. Tại sao nên dùng mặt bích thay vì hàn trực tiếp hoặc nối ren?

Trong thi công điện nước và cơ khí, chúng ta có phương pháp hàn hoặc nối ren (rắc co). Tuy nhiên, mặt bích là lựa chọn số 1 cho các đường ống từ DN50 (Phi 60) trở lên vì:

🛠️ Dễ dàng tháo lắp & Bảo trì

Chuyên viên tư vấn & Báo giá

Ms. Thanh Tâm

⚡ Phản hồi ngay

Chat tư vấn qua Zalo Official

Khi van hỏng hoặc ống tắc, chỉ cần tháo bu lông để sửa chữa. Không cần cắt ống tốn kém và nguy hiểm như hàn. Quan trọng cho bảo trì hệ thống điện nhà máy.

💪 Chịu áp lực & Rung động tốt

Kết nối bích chịu áp lực và rung động vượt trội so với nối ren (nối ren dễ rò rỉ ở áp cao/kích thước lớn).

🔄 Tính linh hoạt cao

Kết nối được các vật liệu khác nhau (ví dụ: nối ống nhựa HDPE với van gang thông qua bích).

2. Phân loại Mặt bích theo Vật liệu (Kèm ưu điểm & Ứng dụng)

Vật liệu chế tạo mặt bích quyết định đến giá thành và môi trường làm việc. Dưới đây là các loại phổ biến nhất trên thị trường Việt Nam:

2.1. Mặt bích Thép (Carbon Steel Flanges)

Đây là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 70% thị phần.

• Phân loại nhỏ: Thép đen (Black steel) và Thép mạ kẽm (Galvanized steel – nhúng nóng hoặc điện phân).
• Công nghệ chế tạo:
  • Thép rèn (Forged Steel): Độ bền cơ học cao nhất, chịu áp lực lớn, không rỗ khí. Dùng cho hơi nóng, khí nén áp cao.
  • Thép đúc (Cast Steel): Giá rẻ hơn, độ bền kém hơn, dễ nứt nếu va đập mạnh.
• Ứng dụng: Hệ thống PCCC, đường ống dẫn dầu, khí gas, nước cấp công nghiệp.

2.2. Mặt bích Inox (Stainless Steel Flanges)

Thường là Inox 304 (SUS304), Inox 316 (SUS316) hoặc 201.

Ứng dụng: Nhà máy thực phẩm, bia rượu nước giải khát, hệ thống xử lý nước thải, nhà máy hóa chất, môi trường biển.

2.3. Mặt bích Nhựa (Plastic Flanges)

Chế tạo từ nhựa PVC, uPVC, cPVC, HDPE, PPR.

• Đặc điểm: Nhẹ, dễ thi công, trơ với hầu hết axit/bazơ. Chịu áp lực và nhiệt độ kém (< 60°C, < 10 bar).
• Ứng dụng: Xử lý nước sạch, bể bơi, dẫn hóa chất ăn mòn cao nhưng áp suất thấp.

2.4. Mặt bích Đồng & Gang

• Bích Gang: Thường đúc liền với thân van hoặc phụ kiện gang. Giá rẻ nhưng giòn.
• Bích Đồng: Ít phổ biến, dùng trong hệ thống ống đồng hàng hải hoặc dẫn khí đặc biệt.

3. Phân loại theo Thiết kế bề mặt & Kiểu kết nối (Góc nhìn Kỹ sư)

Đây là phần kiến thức chuyên sâu giúp bạn chọn đúng loại bích cho bản vẽ kết cấu.

3.1. Phân biệt Bích rỗng và Bích mù (Đặc)

3.2. Các kiểu bề mặt làm kín (Sealing Face)

Bề mặt nơi đặt gioăng quyết định độ kín của mối nối.

• RF (Raised Face) – Bích mặt gờ/Gương: Phổ biến nhất. Gờ nhô cao hơn vòng bulong. Dùng cho áp lực trung bình/cao (Class 150, 300, PN16, PN40). Dùng gioăng vòng.
• FF (Flat Face) – Bích mặt phẳng: Bề mặt phẳng lì. Dùng cho bích gang/nhựa (áp thấp PN6, PN10) để tránh vỡ khi siết. Dùng gioăng toàn mặt.⚠️ Lưu ý: Tuyệt đối không lắp bích RF với FF (đặc biệt bích gang FF) vì dễ gây nứt vỡ.
• RTJ (Ring Type Joint) – Bích rãnh: Có rãnh xẻ lắp gioăng kim loại. Chuyên dùng cho áp suất cực cao (>60 bar) và nhiệt độ cao (dầu khí).

3.3. Các kiểu kết nối với ống (Connection Types)

1. Weld Neck Flange (Bích cổ hàn): Cổ dài thon dần để hàn đối đầu. Chịu áp lực tốt nhất, dễ kiểm tra mối hàn (NDT). Thường thấy trong nhà máy thủy điện/nhiệt điện.
2. Slip-On Flange (Bích hàn trượt): Ống lồng vào trong bích, hàn 2 đường. Dễ căn chỉnh, giá rẻ hơn cổ hàn nhưng độ bền mỏi kém hơn.
3. Socket Weld Flange (Bích hàn lồng): Ống lồng vào hốc (socket), hàn 1 đường bên ngoài. Dùng cho ống nhỏ áp lực cao.
4. Threaded Flange (Bích ren): Nối ren, không hàn. Dùng nơi dễ cháy nổ hoặc ống mạ kẽm.
5. Lap Joint Flange (Bích lỏng): Gồm đoạn ống ngắn (Stub end) hàn vào ống chính + vòng bích xoay được. Cực hữu dụng ở vị trí khó xoay ống chỉnh lỗ.

4. Các Tiêu chuẩn Mặt bích Phổ biến nhất tại Việt Nam (Tra cứu nhanh)

Đây là phần kiến thức quan trọng nhất mà bất kỳ người mua hàng hay kỹ sư nào cũng phải nắm lòng bàn tay. Việc sai lệch giữa các tiêu chuẩn sẽ khiến các lỗ bu lông bị lệch nhau, không thể xỏ bu lông qua được, dẫn đến phải đổi trả hàng hoặc gia công lại rất tốn kém. Việc tuân thủ tiêu chuẩn cũng quan trọng như việc áp dụng TCVN 7472:2004 (ISO 3834) trong hàn nóng chảy.

Tại Việt Nam, chúng ta sử dụng song song 4 hệ tiêu chuẩn chính:

5. Hướng dẫn Lựa chọn & Lắp đặt Mặt bích chuẩn Kỹ thuật

Chọn đúng bích mới chỉ là một nửa chặng đường. Lắp đặt đúng kỹ thuật mới quyết định tuổi thọ của mối nối và đảm bảo quy trình giám sát an toàn điện và áp lực.

5.1. 05 Thông số “Bất di bất dịch” cần biết khi đặt hàng

Để nhận được báo giá chính xác và nhanh nhất từ KTH Electric hay bất kỳ đơn vị nào, bạn cần cung cấp đủ 5 thông tin:

1. Kích thước (Size): DN bao nhiêu? (Ví dụ: DN100 tương đương ống phi 114mm).
2. Tiêu chuẩn kết nối (Standard): JIS 10K, DIN PN16 hay ANSI 150?
3. Vật liệu (Material): Thép, Inox 304 hay Nhựa?
4. Kiểu bích (Type): Bích rỗng hay Bích mù? Cổ hàn hay hàn trượt?
5. Áp lực làm việc (Pressure): Để đảm bảo an toàn tuyệt đối.

5.2. Cách chọn Gioăng (Gasket) phù hợp

5.3. Quy trình siết bu lông mặt bích “Đối xứng – Hình sao”

Rất nhiều thợ mới vào nghề mắc sai lầm là siết chặt từng con bu lông một theo thứ tự vòng tròn (1, 2, 3, 4…). Điều này làm mặt bích bị vênh, gioăng bị ép không đều dẫn đến rò rỉ. Kỹ thuật này cần được đào tạo kỹ trong quy trình đào tạo vận hành hệ thống điện và cơ khí.

6. Bảng Giá Mặt Bích Tham Khảo (Cập nhật 2025)

Lưu ý: Giá thép biến động theo thị trường, tương tự như báo giá thép định hình. Bảng giá dưới đây mang tính chất tham khảo cho các size thông dụng. Để có giá chiết khấu tốt nhất cho công trình, vui lòng liên hệ Hotline 0968.27.11.99.

6.1. Bảng giá mặt bích Thép (JIS 10K & BS PN16) – Hàng Rỗng

6.2. Bảng giá mặt bích Inox 304 (JIS 10K) – Hàng Rỗng

Yếu tố ảnh hưởng giá:
– Xuất xứ: Hàng Trung Quốc giá rẻ nhất, tiếp đến là Việt Nam, Đài Loan, và đắt nhất là Hàn Quốc/Nhật Bản/G7.
– Độ dày: Bích chuẩn (đủ độ dày theo tiêu chuẩn) sẽ đắt hơn bích “thiếu” (hàng chợ, mỏng hơn quy định). Tại KTH Electric, chúng tôi cam kết chỉ cung cấp hàng chuẩn, có CO/CQ đầy đủ.

7. Câu hỏi thường gặp (FAQ) – Giải đáp thắc mắc người dùng

8. Kết luận & Liên hệ tư vấn

Mặt bích là một chi tiết nhỏ nhưng đóng vai trò “liên kết” sống còn trong hệ thống cơ điện. Việc lựa chọn đúng Tiêu chuẩn – Vật liệu – Áp lực ngay từ đầu sẽ giúp bạn tiết kiệm hàng ngàn đô la chi phí sửa chữa và thời gian dừng máy sau này.

Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi xuống tiền. Với kinh nghiệm thi công điện nhà xưởng thực chiến, đội ngũ kỹ sư của KTH Electric luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn tra cứu bảng tiêu chuẩn, bóc tách khối lượng và lựa chọn giải pháp tối ưu nhất.