Nên Lắp Trạm Sạc Điện 1 Pha Hay 3 Pha? Tư Vấn “Gan Ruột” Từ Kỹ Sư Điện 20 Năm Kinh Nghiệm (2025)
Trong suốt 20 năm làm nghề, từ những ngày đầu đi kéo cáp cho các hệ thống điện nhà máy công nghiệp cho đến khi tư vấn hạ tầng sạc cho làn sóng xe điện VinFast bùng nổ gần đây, câu hỏi tôi nhận được nhiều nhất không phải là “Sạc này bao nhiêu tiền?”, mà là: “Nhà anh nên lắp điện 1 pha cho tiết kiệm hay cố xin điện 3 pha cho nó mạnh?”
Đây là một câu hỏi cực kỳ xác đáng. Bởi lẽ, chọn sai hệ thống điện không chỉ khiến bạn lãng phí hàng chục triệu đồng tiền thiết bị mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cháy nổ cho ngôi nhà của bạn.
Bài viết này của KTH Electric không phải là lý thuyết sách vở. Đây là đúc kết từ hàng trăm công trình thực tế, giúp bạn hiểu sâu về bản chất kỹ thuật, từ đó đưa ra quyết định chuẩn xác nhất cho “xế cưng” và túi tiền của mình.
1 Pha (220V) và 3 Pha (380V) Khác Nhau Thế Nào?
CÂU TRẢ LỜI NHANH
Điện 1 Pha (220V): Phù hợp cho sạc tại nhà (Home Charging) với công suất 3.5kW – 7.4kW, đủ để sạc đầy xe qua đêm.
Điện 3 Pha (380V): Dành cho trạm sạc công suất lớn 11kW – 22kW+ hoặc sạc DC, tối ưu cho kinh doanh hoặc xe có OBC 3 pha.
Trước khi nói chuyện nên mua cái gì, chúng ta phải hiểu mình đang có cái gì. Rất nhiều chủ xe VinFast VF8 hay VF e34 khi nhận xe về vẫn mơ hồ về nguồn điện mình đang dùng.
Hệ Thống Điện 1 Pha (Single Phase – 220V)
Đây là nguồn điện dân dụng “quốc dân” mà 99% hộ gia đình Việt Nam đang sử dụng.
Chuyên viên tư vấn & Báo giá
Ms. Thanh Tâm
- ✔Đặc điểm: Chỉ có 2 dây (1 dây nóng/L và 1 dây nguội/N).
- ✔Công suất sạc EV: Thường giới hạn ở mức 3.5kW (sạc cầm tay theo xe) đến 7.4kW (trụ sạc treo tường Wallbox).
- ✔Hình dung thực tế: Nó giống như bạn dùng một cái vòi nước gia đình để rửa xe. Nước chảy đều, ổn định nhưng áp lực không quá mạnh. Muốn đầy bể (đầy pin), bạn cần thời gian.
Hệ Thống Điện 3 Pha (Three Phase – 380V)
Đây là hệ thống điện dùng cho sản xuất, kinh doanh, thang máy hoặc các thiết bị công suất lớn.
- ✔Đặc điểm: Có 4 dây (3 dây nóng lệch pha nhau 120 độ và 1 dây nguội).
- ✔Công suất sạc EV: Có thể đẩy công suất lên 11kW, 22kW (sạc AC) hoặc thậm chí hàng trăm kW (sạc DC).
- ✔Hình dung thực tế: Nó giống như họng nước cứu hỏa. Lưu lượng nước cực lớn, áp lực cao, giúp làm đầy bể chứa trong thời gian ngắn kỷ lục.
“Cú Lừa” Về Công Suất: Tại Sao Lắp Sạc 22kW Mà Xe Chỉ Nhận 7kW?
SỰ THẬT KỸ THUẬT
Tốc độ sạc bị giới hạn bởi OBC (Bộ sạc trên xe).
Ví dụ: VinFast VF e34/VF 5 có OBC 1 pha 6.6kW. Dù bạn cắm vào trụ 3 pha 22kW, xe vẫn chỉ nhận tối đa 6.6kW.
Đây là phần quan trọng nhất (Key Takeaway) mà nhiều đơn vị bán hàng thường “quên” nói với bạn.
Trong kỹ thuật điện ô tô, có một bộ phận gọi là OBC (On-Board Charger – Bộ sạc tích hợp trên xe). Khi bạn sạc bằng điện xoay chiều (AC) tại nhà, dòng điện không đi thẳng vào pin. Nó phải đi qua OBC để chuyển đổi từ AC sang DC.
Vấn đề nằm ở đây: Tốc độ sạc bị giới hạn bởi năng lực của bộ OBC trên xe, chứ không chỉ phụ thuộc vào trụ sạc hay nguồn điện.
Hãy xem bảng so sánh thực tế này:
| Dòng Xe | Công Suất OBC Tối Đa | Nếu Lắp Trụ Sạc 3 Pha (22kW) | Kết Quả |
|---|---|---|---|
| VinFast VF e34 | ~ 6.6 kW (1 Pha) | Xe chỉ nhận ~ 6.6 kW | Lãng phí tiền lắp 3 pha |
| VinFast VF 5 | ~ 6.6 kW (1 Pha) | Xe chỉ nhận ~ 6.6 kW | Lãng phí tiền lắp 3 pha |
| VinFast VF 8 | ~ 11 kW (3 Pha) | Xe nhận đủ 11 kW | Hiệu quả, nhanh hơn 1 pha |
| VinFast VF 9 | ~ 11 kW (3 Pha) | Xe nhận đủ 11 kW | Hiệu quả, nhanh hơn 1 pha |
Kinh nghiệm xương máu: Nếu bạn đang đi VF e34 hoặc VF 5, việc bỏ tiền chục triệu để xin cấp điện 3 pha và mua trụ sạc 22kW là hoàn toàn vô nghĩa về mặt tốc độ sạc. Bạn chỉ nên cân nhắc 3 pha nếu bạn dự định đổi lên VF8/VF9 hoặc sở hữu các dòng xe sang như Porsche Taycan, Audi e-tron.
Phân Tích Bài Toán Kinh Tế & Hạ Tầng
PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH
Sạc 1 Pha: Chi phí lắp đặt thấp, tận dụng điện sinh hoạt giá rẻ, sạc qua đêm (8-10 tiếng).
Sạc 3 Pha: Chi phí cao (hạ tầng + giá điện kinh doanh), nhưng cần thiết nếu chạy dịch vụ hoặc xe pin lớn cần sạc nhanh.
Là người trực tiếp thi công, tôi sẽ bóc tách chi phí để bạn thấy rõ bức tranh tài chính.
Phương Án 1: Sạc Tại Nhà Với Điện 1 Pha
(Phù hợp số đông)
- Ưu điểm:
- Sẵn có: Cắm là chạy, không thủ tục lằng nhằng.
- Chi phí thấp: Dây cáp điện (tôi thường khuyên dùng Cadivi/LS Vina tiết diện 2×6.0mm hoặc 2×10.0mm) rẻ hơn nhiều so với cáp 3 pha.
- Thiết bị bảo vệ: Aptomat 1 pha (RCBO) giá thành mềm hơn loại 3 pha.
- Nhược điểm: Sạc lâu. Ví dụ VF8 bản pin lớn (88kWh) sạc bằng bộ 7kW sẽ mất khoảng 10-12 tiếng để đầy từ 10% – 100%.
Thực tế sử dụng: Nếu bạn làm hành chính, tối về cắm sạc, sáng sau đi làm, thì 7kW là quá đủ.
Phương Án 2: Nâng Cấp Lên Điện 3 Pha
(Phù hợp nhu cầu cao/Kinh doanh)
- Ưu điểm: Tốc độ sạc cải thiện đáng kể (với xe hỗ trợ). Dòng điện ổn định hơn, cân bằng tải tốt hơn cho hệ thống lưới điện.
- Thách thức & Chi phí:
- Thủ tục với EVN: Xin cấp điện 3 pha cho mục đích sinh hoạt rất khó. Thường phải chứng minh mục đích sử dụng.
- Giá điện: Nếu lắp điện 3 pha kinh doanh, bạn phải chịu giá điện theo khung giờ. Giờ cao điểm giá rất chát.
- Hạ tầng: Tủ điện phức tạp hơn, yêu cầu cân pha (Load Balancing).
An Toàn Điện – Yếu Tố “Sống Còn” Không Được Bỏ Qua
CẢNH BÁO AN TOÀN
Tiếp địa (Grounding): Bắt buộc R < 4 Ohm. Không có tiếp địa = Không sạc được + Nguy cơ điện giật.
Thiết bị bảo vệ: Bắt buộc dùng RCBO (chống dòng rò), tuyệt đối không dùng Aptomat thường.
Dù bạn chọn 1 pha hay 3 pha, với kinh nghiệm 20 năm trong nghề, tôi bắt buộc phải cảnh báo bạn về 2 yếu tố kỹ thuật mà nhiều thợ tay ngang thường bỏ qua:
1Hệ Thống Tiếp Địa (Earthing)
Xe điện không giống cái tủ lạnh hay tivi. Hệ thống sạc EV cực kỳ nhạy cảm với dòng rò.
- Quy chuẩn: Điện trở đất phải nhỏ hơn 4 Ohm (R < 4Ω).
- Rủi ro: Nếu không có tiếp địa hoặc tiếp địa “làm cho có” (đóng cọc ngắn vào đất khô), trụ sạc sẽ báo lỗi đỏ và ngắt điện ngay lập tức. Nguy hiểm hơn là nguy cơ rò điện ra vỏ xe, gây giật cho người sử dụng, đặc biệt khi trời mưa/ẩm ướt.
Tại KTH Electric, chúng tôi luôn dùng thiết bị chuyên dụng để đo điện trở tiếp địa trước khi lắp đặt.
2Tiết Diện Dây & Thiết Bị Đóng Cắt
Sạc xe điện là phụ tải liên tục (Continuous Load). Nó chạy max công suất trong nhiều giờ liền.
- Đừng bao giờ dùng dây điện cũ, dây chắp vá hoặc dây tiết diện nhỏ (dưới 4.0mm cho sạc 7kW). Dây sẽ nóng lên, lão hóa lớp vỏ cách điện và gây chập cháy âm tường.
- Bắt buộc phải dùng RCBO (Aptomat chống dòng rò) thay vì MCB thường. Sự an toàn của gia đình bạn đáng giá hơn vài trăm nghìn tiền chênh lệch thiết bị.
Lời Khuyên Quyết Định
TỔNG KẾT NHANH
Chọn 1 Pha nếu đi xe nhỏ (VF e34, VF5) hoặc sạc qua đêm.
Chọn 3 Pha nếu đi xe lớn (VF8, VF9), cần sạc gấp, hoặc kinh doanh trạm sạc.
Để chốt lại vấn đề, tôi đưa ra bảng ma trận lựa chọn này cho bạn:
⚡ Chọn Hệ Thống 1 Pha (7kW) Khi:
- Bạn sử dụng xe VF e34, VF 5, VF 3.
- Bạn sử dụng VF 8, VF 9 nhưng nhu cầu di chuyển dưới 200km/ngày và có thói quen sạc qua đêm.
- Hạ tầng điện nhà bạn là điện sinh hoạt thông thường, không muốn can thiệp thủ tục phức tạp.
- Bạn muốn tối ưu chi phí đầu tư ban đầu.
🚀 Chọn Hệ Thống 3 Pha (11-22kW) Khi:
- Bạn sở hữu xe VF 8, VF 9 hoặc xe sang có OBC 3 pha.
- Bạn có nhu cầu sạc gấp trong ngày (ví dụ: chạy dịch vụ, về nhà nghỉ trưa sạc nhanh để chiều chạy tiếp).
- Nhà bạn đã có sẵn điện 3 pha (do có thang máy, xưởng sản xuất).
- Bạn dự định lắp đặt trạm sạc công cộng hoặc kinh doanh dịch vụ sạc.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs) – Giải Đáp Thắc Mắc Người Dùng
Dưới đây là những câu hỏi mà khách hàng thường xuyên gọi về Hotline của KTH Electric để nhờ tư vấn:
