Quy Định PCCC Trạm Sạc Xe Điện Mới Nhất 2025: Hướng Dẫn Kỹ Thuật & TCVN 3890:2023
Sự bùng nổ của xe điện tại Việt Nam đang kéo theo một “cơn khát” hạ tầng trạm sạc. Tuy nhiên, đi kèm với tiện ích là nỗi lo thường trực: Cháy nổ pin Lithium-ion. Không giống như cháy xăng dầu truyền thống, cháy pin xe điện cực kỳ khó dập tắt và đòi hỏi những tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy (PCCC) đặc thù.
Nếu bạn là chủ đầu tư chung cư, tòa nhà văn phòng hay đơn vị vận hành trạm sạc, việc nắm lơ mơ về các quy định cũ (như TCVN 3890:2009) sẽ khiến dự án của bạn không thể thẩm duyệt. Bài viết này KTH Electric sẽ phân tích sâu về quy định an toàn PCCC trạm sạc xe điện dựa trên các văn bản pháp lý mới nhất 2024-2025, bao gồm TCVN 3890:2023, QCVN 06:2022/BXD và Công văn 3644/C07-P4.
⚠️ TÓM TẮT QUY ĐỊNH CỐT LÕI (Dành cho người bận rộn):
Để trạm sạc xe điện hoạt động hợp pháp và an toàn, hệ thống bắt buộc phải đáp ứng 4 trụ cột:
- ✓Vị trí: Tách biệt khu vực sạc với khu vực đỗ xe thông thường bằng giải pháp ngăn cháy (tường/màng nước).
- ✓Thiết bị: Phải có hệ thống bảo vệ trạm sạc EV như nút ngắt điện khẩn cấp (EPO) tự động và bằng tay trong phạm vi 15m.
- ✓Cảnh báo: Sử dụng đầu báo cháy nhạy cao hoặc camera nhiệt để phát hiện sự cố từ pin.
- ✓Pháp lý: Tuân thủ thẩm duyệt theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP và TCVN 3890:2023.
1. Quy Định Về Bố Trí Mặt Bằng & Khoảng Cách An Toàn (Layout Design)
Chuyên gia tư vấn nhanh:
Ưu tiên đặt trạm sạc ngoài trời. Nếu đặt trong nhà/hầm (không quá hầm B3), bắt buộc phải có tường ngăn cháy EI 60 hoặc màng ngăn nước Drencher, và đảm bảo khoảng cách an toàn tối thiểu 10m nếu không có vách ngăn.
Trong 20 năm làm nghề, tôi thấy lỗi sai lớn nhất mà các đơn vị thi công hay mắc phải là “tiện đâu đặt đó”. Với trạm sạc xe điện, vị trí đặt quyết định 50% khả năng an toàn.
Vị trí đặt trạm: Tại sao “Ngoài trời” luôn tốt hơn “Trong nhà”?
Theo hướng dẫn tạm thời và các khuyến cáo kỹ thuật, trạm sạc nên được ưu tiên đặt ở khu vực ngoài trời. Lý do rất đơn giản: Khi pin Lithium bị Thermal Runaway (quá nhiệt không kiểm soát), nó sinh ra lượng khói độc khổng lồ và nhiệt độ có thể lên tới 1000°C. Ở ngoài trời, việc tản nhiệt và thoát khói tự nhiên sẽ giảm thiểu rủi ro cho kết cấu công trình.
Tuy nhiên, nếu bắt buộc phải đặt trạm sạc trong nhà (tầng hầm chung cư, gara), bạn phải tuân thủ nghiêm ngặt QCVN 06:2022/BXD:
- Khu vực sạc phải được bố trí gần lối ra vào hoặc đường dốc (ram dốc) để xe chữa cháy dễ tiếp cận.
- Không được phép bố trí trạm sạc tại các tầng hầm quá sâu (thường giới hạn không quá hầm B3) hoặc những nơi có nguy cơ tích tụ khí gas, xăng dầu (theo QCVN 01:2008/BCT về an toàn điện).
Khoảng cách và Giải pháp ngăn cháy lan
Đây là phần kỹ thuật “xương xẩu” nhất. Bạn không thể để xe đang sạc nằm sát sạt nhau như xe máy được.
Chuyên viên tư vấn & Báo giá
Ms. Thanh Tâm
- Khoảng cách an toàn: Nếu không có tường ngăn, các trụ sạc và xe đang sạc phải cách các phương tiện khác hoặc công trình lân cận tối thiểu 10 mét.
- Giải pháp ngăn cháy (Fire Separation): Trong điều kiện đất chật người đông, để giảm khoảng cách này, bạn bắt buộc phải xây dựng tường ngăn cháy. Tường này phải có giới hạn chịu lửa tối thiểu là EI 60 (chịu được lửa trong 60 phút mà không sập, không truyền nhiệt).
- Công nghệ màn ngăn cháy (Drencher): Một giải pháp hiện đại mà KTH Electric thường tư vấn cho các hầm chung cư cao cấp là sử dụng hệ thống màng ngăn nước Drencher để cô lập khu vực sạc khi có sự cố, thay vì xây tường cứng gây bí bách không gian.
2. Hệ Thống Điện & Ngắt Khẩn Cấp (Electrical Safety): Góc Nhìn Chuyên Gia
Yêu cầu bắt buộc:
Phải lắp nút ngắt khẩn cấp (EPO) cách trạm sạc tối đa 15m. Sử dụng Aptomat chống dòng rò Type B hoặc Type A để phát hiện dòng rò DC, đảm bảo ngắt điện tự động khi báo cháy kích hoạt.
PCCC không chỉ là bình cứu hỏa, với xe điện, PCCC bắt đầu từ Hệ thống điện.
Nút Ngắt Khẩn Cấp (EPO – Emergency Power Off)
Rất nhiều trạm sạc hiện nay tôi đi kiểm tra đều thiếu cái này hoặc lắp đặt sai quy cách. Quy định yêu cầu hệ thống cấp nguồn cho trạm sạc phải có cơ chế ngắt khẩn cấp.
- Vị trí: Nút ấn EPO phải đặt ở vị trí dễ quan sát, dễ tiếp cận trên đường thoát nạn, cách trạm sạc không quá 15 mét.
- Cơ chế hoạt động: Nút này không chỉ ngắt điện trụ sạc, mà phải ngắt toàn bộ nguồn điện cấp cho khu vực đó (thông qua cuộn Shunt Trip trong Aptomat tổng).
- Liên động: Hệ thống báo cháy tự động khi kích hoạt cũng phải gửi tín hiệu để “đánh sập” nguồn điện ngay lập tức.
Thiết bị bảo vệ dòng rò (RCD)
Sạc xe điện, đặc biệt là sạc nhanh DC, tạo ra các thành phần dòng rò một chiều (DC leakage) mà các Aptomat chống giật thông thường (Type AC) không phát hiện được.
Chúng tôi khuyến nghị và thi công lắp đặt RCD Type B hoặc ít nhất là Type A cho các tủ điện trạm sạc xe điện cấp nguồn. Đây là chi tiết nhỏ nhưng thể hiện sự am hiểu kỹ thuật và đảm bảo giám sát an toàn điện tính mạng cho người sử dụng.
3. Hệ Thống Cảnh Báo & Chữa Cháy: Cập Nhật TCVN 3890:2023
Cảnh báo an toàn:
Bình bột/CO2 gần như vô hiệu với đám cháy pin. Phải dùng đầu báo khói dạng hút/camera nhiệt để phát hiện sớm. Chữa cháy hiệu quả nhất bằng lượng nước cực lớn (làm mát) hoặc bình chữa cháy gốc nước công nghệ mới và chăn chữa cháy chịu nhiệt.
Đừng mang tư duy PCCC của 10 năm trước áp dụng cho năm 2025. TCVN 3890:2023 đã thay thế bản 2009 với những yêu cầu khắt khe hơn rất nhiều.
Hệ thống báo cháy: Phải nhanh hơn tốc độ cháy của Pin
Đám cháy pin xe điện diễn ra cực nhanh. Đầu báo khói quang thường có thể là quá muộn.
- Giải pháp tối ưu: Sử dụng Đầu báo khói dạng hút (Aspirating Smoke Detector) hoặc Camera giám sát nhiệt. Các thiết bị báo cháy này có thể phát hiện sự gia tăng nhiệt độ bất thường tại pack pin hoặc khói ở nồng độ cực thấp trước khi ngọn lửa bùng phát.
Phương tiện chữa cháy
Nhiều người lầm tưởng bình bột hay khí CO2 dập được cháy pin. Sự thật là: Chúng gần như vô dụng với đám cháy pin Lithium đã phát triển.
- Bình chữa cháy: Chỉ dùng để dập các đám cháy phụ kiện xung quanh (nhựa, dây dẫn). Theo TCVN 3890:2023, phải trang bị bình chữa cháy xách tay và xe đẩy đủ cơ số. Bạn có thể tham khảo bao nhiêu m2 1 bình chữa cháy để bố trí cho đúng.
- Nước và Chất chữa cháy chuyên dụng: Hiện nay, giải pháp hiệu quả nhất vẫn là dùng một lượng nước cực lớn để làm mát (cooling) ngăn chặn phản ứng hóa học trong pin, hoặc dùng các loại bình chữa cháy gốc nước công nghệ mới (Orion, Vermiculite…).
- Chăn chữa cháy (Fire Blanket): Mỗi trạm sạc nên trang bị chăn chiên chuyên dụng chịu nhiệt >1000°C để trùm lên xe, ngăn oxy và hạn chế khói độc lan ra môi trường.
4. Bảng So Sánh Thay Đổi Quy Định (Cũ vs Mới)
Để quý khách hàng dễ hình dung sự thay đổi pháp lý, KTH Electric lập bảng so sánh dưới đây:
| Hạng Mục | Quy Định Cũ (Đã lỗi thời) | Quy Định Mới (Áp dụng 2024-2025) |
|---|---|---|
| Tiêu chuẩn trang bị | TCVN 3890:2009 | TCVN 3890:2023 (Tăng định mức trang bị) |
| An toàn cháy nhà | QCVN 06:2021/BXD | QCVN 06:2022/BXD (Sửa đổi 1:2023) |
| Hướng dẫn trạm sạc | Chưa có văn bản cụ thể | Công văn 3644/C07-P4 & Dự thảo TCVN trạm sạc |
| Ngắt điện | Ngắt thủ công | Bắt buộc có EPO & Liên động báo cháy |
5. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs) – Giải Quyết Vấn Đề Của Bạn
Dưới đây là những câu hỏi mà KTH Electric nhận được hàng ngày từ các chủ đầu tư và ban quản lý tòa nhà.
Kết Luận: Đừng Để “Mất Bò Mới Lo Làm Chuồng”
Đầu tư trạm sạc xe điện là xu hướng tất yếu của tương lai, nhưng an toàn PCCC mới là yếu tố quyết định sự tồn tại của dự án. Một sự cố cháy nổ nhỏ cũng có thể gây thiệt hại hàng tỷ đồng và trách nhiệm hình sự nếu không tuân thủ đúng quy định ngay từ đầu.
Tại KTH Electric, với kinh nghiệm hơn 20 năm trong lĩnh vực cơ điện và PCCC, chúng tôi không chỉ bán thiết bị, chúng tôi cung cấp giải pháp an toàn toàn diện. Chúng tôi hiểu rõ từng điều luật trong TCVN 3890:2023 và cách ứng dụng nó vào thực tế thi công để vừa tiết kiệm chi phí, vừa đảm bảo thẩm duyệt nhanh chóng.
