Hướng Dẫn Toàn Diện Sửa Chữa và Bảo Trì Busway (Cập Nhật 2025)

Để đảm bảo hệ thống busway vận hành an toàn và hiệu quả, việc sửa chữa busway và bảo trì hệ thống busway định kỳ là yêu cầu bắt buộc. Quy trình chuẩn 2025 bao gồm kiểm tra scan nhiệt toàn bộ mối nối (phát hiện điểm nóng >55°C so với môi trường), vệ sinh bụi bẩn bằng máy hút chuyên dụng, siết lực bulon khớp nối ở mức 800-1000 kgf.cm, và đo điện trở cách điện (phải đạt >20 MΩ cho hệ thống dài >60m). Khi xử lý sự cố, cần cách ly nguồn, xác định vị trí chập, sau đó thay thế phần hỏng và có thể dùng bộ đấu nối tạm thời để duy trì nguồn điện.

Tổng Quan Về Hệ Thống Busway

Busway là một hệ thống thanh dẫn điện dạng module, được bọc cách điện và bảo vệ trong vỏ cứng, dùng để truyền tải và phân phối điện năng thay thế cho cáp điện truyền thống, đặc biệt hiệu quả cho các ứng dụng tải lớn và cần sự linh hoạt.

Hệ thống busway là gì? Đây là hệ thống thanh dẫn điện (thường gọi là thanh cái busbar) dùng để thay thế cáp điện truyền thống, bao gồm các thành phần: lõi dẫn điện (đồng/nhôm), vật liệu cách điện, vỏ bọc cứng và các phụ kiện như khớp nối, hộp plug-in.

Các chi tiết chính cần kiểm soát khi bảo trì bao gồm:

• Bulon siết khớp nối đặc biệt với lực gãy 800 kgf.cm.
• Đĩa đệm Belleville chống nới lỏng do giãn nở nhiệt.
• Cực nối đất tại các đầu nối tủ điện hoặc cáp.
• Tem thông số (cấu hình, điện áp, dòng định mức, IP, ngày sản xuất).
• Tem cảnh báo nước/xi măng và vị trí nối đất của hộp plug-in.

Busway được áp dụng rộng rãi trong nhà máy, tòa nhà cao tầng và khách sạn nhờ ưu điểm linh hoạt trong lắp đặt và dễ dàng sửa chữa, nâng cấp nhờ thiết kế dạng module.

Tuy nhiên, hệ thống này cần được bảo dưỡng định kỳ để tránh các sự cố phổ biến như:

• Lỗi sản xuất (ít gặp do sản phẩm thường được test 3000VDC trước xuất xưởng).
• Nới lỏng khớp nối do rung động hoặc giãn nở nhiệt.
• Thấm nước, rò rỉ độ ẩm.
• Tải khởi động đồng thời quá lớn.
• Vật lạ xâm nhập gây ngắn mạch.
• Hỏng hóc hệ thống treo, giá đỡ hoặc cơ cấu kẹp hộp PH Box.

Biện Pháp Bảo Dưỡng Busway

Biện pháp bảo dưỡng busway bao gồm 7 bước cốt lõi: Khảo sát và scan nhiệt; Kiểm tra cơ khí (giá đỡ, bulon); Vệ sinh công nghiệp; Thí nghiệm cách điện (đo megaohm); Siết lại lực các khớp nối; Lập báo cáo chi tiết về hiện trạng và khuyến nghị.

Cần xác định thời gian vận hành và chiều dài tổng thể của tuyến busway để lập kế hoạch bảo trì. Thông thường: kiểm tra hàng tháng đối với hệ thống mới lắp đặt và 4-6 tháng/lần đối với hệ thống cũ, vận hành lâu năm.

Khảo Sát Và Kiểm Tra Đánh Giá

Khảo sát và kiểm tra busway là quá trình đánh giá trực quan và dùng thiết bị chuyên dụng (camera nhiệt, máy đo) để phát hiện các dấu hiệu bất thường như điểm nóng (>55°C), ăn mòn, rò rỉ nước, hoặc hư hỏng cơ khí, từ đó lên kế hoạch bảo trì chi tiết.

Bảng dưới đây mô tả các bước khảo sát và đánh giá ban đầu, thường được thực hiện khi hệ thống đã được cắt điện (trừ bước scan nhiệt).

Lưu ý: Việc scan nhiệt (mục 1) phải được ưu tiên thực hiện khi hệ thống đang mang tải (hoặc mang tải tối đa) để có kết quả chính xác nhất, từ đó lập kế hoạch cắt điện xử lý cụ thể.

Biện Pháp Bảo Trì Định Kỳ

Bảo trì định kỳ (chu kỳ 4-6 tháng) tập trung vào việc vệ sinh, hút bụi, siết lực các đầu nối, và scan nhiệt khi hệ thống đang mang tải để đảm bảo không có điểm phát nhiệt mới, duy trì độ tin cậy và ngăn ngừa sự cố.

Các công việc cần thực hiện lặp lại theo chu kỳ 4-6 tháng:

• Kiểm tra, hút bụi, và vệ sinh toàn bộ tuyến đứng, ngang, khớp chuyển hướng, và các điểm đầu nối vào tủ điện, máy phát, hoặc máy biến áp.
• Kiểm tra hệ thống ty treo, giá đỡ cố định, giá đỡ lò xo. Cân chỉnh lại các đoạn bị cong vênh (nếu có).
• Vệ sinh và siết lại ốc vít tại các điểm nối với tủ điện, máy phát, máy biến áp.
• Kiểm tra nhiệt độ thanh cái và khớp nối, hộp plug-in bằng súng bắn nhiệt hoặc camera nhiệt khi hệ thống mang tải.
• Phân tích kết quả đo nhiệt độ (đảm bảo độ tăng nhiệt <55°C so với môi trường khi đầy tải) để lập kế hoạch xử lý các điểm nóng.
• Nếu kết quả đo cách điện quá thấp (< 5 MΩ), đây là dấu hiệu ẩm ướt nghiêm trọng, cần có giải pháp sấy khô hoặc thay thế. Tham khảo các giải pháp giám sát cách điện liên tục để phòng ngừa.

Biện Pháp Xử Lý Sự Cố

Khi xử lý sự cố busway, nguyên tắc hàng đầu là: Cách ly nguồn điện ngay lập tức. Sau đó, tiến hành đo đạc (đo cách điện) để khoanh vùng vị trí chập, cháy, hoặc ngấm nước, và cuối cùng là sửa chữa hoặc thay thế đoạn busway bị hỏng.

Khi Nhảy Bảo Vệ (ACB/MCCB)

Khi ACB/MCCB nhảy, tuyệt đối không đóng điện lại. Phải cách ly nguồn và dùng megaohm tester 1000VDC đo cách điện. Nếu >20 MΩ mới an toàn để đóng lại; nếu thấp hơn, hệ thống đang bị chập hoặc ngấm nước và cần xử lý ngay.

Khi hệ thống bảo vệ như ACB (máy cắt không khí) hoặc MCCB tác động ngắt nguồn:

• Xác định nguyên nhân và vị trí sự cố (nếu có thể) qua âm thanh, còi báo hoặc hệ thống giám sát.
• Cách ly toàn bộ các thiết bị liên quan (máy biến áp, máy phát, tủ điện phụ, tủ tầng).
• Dùng megaohm tester 1000VDC để đo điện trở cách điện pha-pha, pha-trung tính, pha-vỏ, và trung tính-vỏ.
• Nếu giá trị đo >20 MΩ, hệ thống đủ an toàn, có thể đóng điện lại và theo dõi.
• Nếu không đạt, tuyệt đối không đóng điện. Thông báo cho nhà cung cấp hoặc đơn vị bảo trì chuyên nghiệp để xử lý (nguyên nhân có thể do chập hoặc ngấm nước).

Chập Cháy Tại Hộp PH Box Hoặc Lỗ Mở Lấy Điện

Sự cố này thường do lỗi kết nối tại hộp lấy điện. Cần tháo hộp bị ảnh hưởng, đánh giá hư hỏng, thay thế các bộ phận bị cháy, làm sạch bề mặt tiếp xúc và đo lại cách điện trước khi cấp nguồn.

• Kiểm tra trực quan dọc tuyến busway, tháo các hộp lấy điện (PH Box) tại vị trí nghi ngờ để đánh giá, xác định số lượng hỏng hóc.
• Lên phương án sửa chữa và thống nhất lịch cắt điện với ban quản lý tòa nhà/nhà máy.
• Tiến hành sửa chữa hoặc thay thế phần bị hỏng.
• Đo lại cách điện toàn tuyến (>20 MΩ) trước khi đóng điện trở lại và theo dõi 24h.

Chập Cháy/Nổ Tại Khớp Nối Hoặc Trên Thanh Dẫn

Đây là sự cố nghiêm trọng, thường do bề mặt tiếp xúc kém hoặc nước ngấm gây phóng điện. Giải pháp là tháo dỡ đoạn hỏng, dùng bộ đấu nối tạm (nếu có) để duy trì nguồn, và đặt hàng thay thế thanh mới từ nhà sản xuất.

• Phán đoán sơ bộ: Thường do bề mặt tiếp xúc tại khớp nối kém, hoặc do nước ngấm vào gây sinh nhiệt, dẫn đến phóng điện cục bộ và hồ quang.
• Tháo dỡ phần busway bị hỏng. Sử dụng bộ xử lý, đấu nối tạm thời để duy trì nguồn điện (nếu thiết kế cho phép và tải không quá lớn).
• Đánh giá mức độ hư hỏng và đặt hàng thay thế chính hãng.
• Sau khi có vật tư, cắt điện, tháo bộ đấu nối tạm, lắp đặt thanh mới, đo kiểm tra và đóng điện.

Ngấm Nước Gây Nhảy MCCB/ACB Hoặc Chập Cháy

Khi busway bị ngấm nước, phải phân đoạn để tìm thanh bị ẩm. Tháo dỡ các thanh này, đưa về xưởng sấy khô bằng quy trình chuyên dụng, đo lại cách điện từng thanh, sau đó lắp đặt và đo lại toàn tuyến (>20 MΩ) trước khi đóng điện.

• Kiểm tra toàn bộ tuyến, đặc biệt là các vị trí đi qua khu vực ẩm ướt.
• Dùng megaohm tester đo, phân đoạn để tách riêng phần bị ngấm nước ra khỏi hệ thống.
• Đấu nối nguồn tạm (bypass) phần bị ngấm (nếu có thể).
• Tháo các thanh busway bị ngấm về xưởng để xử lý sấy khô. Nếu bị hỏng nặng, có thể phải cuốn lại lớp cách điện.
• Đo lại cách điện từng thanh sau khi sấy. Lắp đặt lại, đo cách điện toàn hệ thống (>20 MΩ) trước khi đóng điện.

Lưu Ý Quan Trọng Khi Bảo Trì/Sửa Chữa

Lưu ý quan trọng nhất là luôn cắt điện và sử dụng PPE khi làm việc. Tuyệt đối không khoan cắt, treo vật nặng lên busway và phải kiểm tra các khớp giãn nở nhiệt định kỳ để phòng ngừa hư hỏng cơ khí do nhiệt.

• An Toàn Là Trên Hết: Luôn cắt điện và cô lập nguồn hoàn toàn trước khi vệ sinh, siết lực. Sử dụng đầy đủ trang bị bảo hộ cá nhân (PPE) như găng tay cách điện, kính bảo hộ.
• Không Tác Động Cơ Khí: Tuyệt đối không khoan, cắt, hoặc treo thêm vật nặng lên hệ thống busway. Không để các thiết bị phát nhiệt công suất lớn quá gần vỏ busway.
• Giãn Nở Nhiệt: Đối với các hệ thống busway dài, phải kiểm tra các khớp giãn nở nhiệt (expansion joint) để đảm bảo chúng hoạt động đúng, tránh gây cong vênh, phá hủy cơ khí.
• Lưu Trữ & Lắp Đặt: Busway chưa lắp đặt phải được lưu trữ ở nơi khô ráo, tránh va đập. Luôn test cách điện trước và sau khi lắp đặt.
• Liên Hệ Chuyên Gia: Để được tư vấn kỹ thuật, báo giá hoặc thay thế vật tư chính hãng, hãy liên hệ KTH Electric. Chúng tôi cung cấp dịch vụ bảo trì hệ thống điện chuyên nghiệp, đảm bảo an toàn và tuân thủ tiêu chuẩn nhà sản xuất.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

• Busway hỏng do nước ngấm xử lý thế nào?

  Phải cắt điện, phân đoạn để tìm chính xác thanh bị ẩm. Tháo dỡ, sấy khô chuyên dụng hoặc quấn lại cách điện nếu hỏng nặng. Phải đo cách điện đạt >20 MΩ trước khi đóng điện.

• Tần suất scan nhiệt busway là bao lâu?

  Nên thực hiện 1-2 tháng/lần khi hệ thống đang mang tải nặng. Tập trung kỹ vào các khớp nối, điểm kết nối tủ điện và các hộp plug-in. (Tham khảo: Dịch vụ scan nhiệt).

• Lực siết bulon khớp nối busway là bao nhiêu?

  Khoảng 800-1000 kgf.cm. Nên sử dụng bulon hai đầu gãy tự động (bulon tự đứt) để đảm bảo siết đủ lực và tránh siết quá lực gây hỏng ren.

• Cách kiểm tra cách điện busway?

  Sử dụng megaohm tester 1000VDC. Giá trị tối thiểu phụ thuộc vào chiều dài hệ thống, nhưng tiêu chuẩn chung là >20 MΩ đối với các tuyến dài trên 60m.

• Busway khác cáp điện gì?

  Busway linh hoạt hơn, dễ sửa chữa (dạng module) và tản nhiệt tốt hơn, nhưng yêu cầu bảo trì chặt chẽ chống ẩm và nới lỏng cơ khí. Cáp điện (như cáp CVV và CXV) thường bền hơn trong môi trường khắc nghiệt nhưng khó nâng cấp và sửa chữa hơn.