10 Bước Lắp Ráp Tủ Điện Công Nghiệp Chuyên Nghiệp (A-Z)

10 bước lắp ráp tủ điện công nghiệp chuyên nghiệp: (1) Đọc bản vẽ và kiểm tra vật tư; (2) Gá lắp thiết bị; (3) Dán nhãn thiết bị; (4) Gia công thanh cái đồng và đấu nối động lực; (5) Đấu nối điều khiển; (6) Kiểm tra nguội; (7) Test chạy không tải; (8) Vệ sinh; (9) QC kiểm tra; (10) Đóng gói vận chuyển.

Tổng quan tủ điện công nghiệp

Tủ điện công nghiệp là nơi lắp đặt, bảo vệ các thiết bị đóng cắt, điều khiển, đo lường… được kết nối bằng thanh cái và dây điện theo bản vẽ, nhằm phân phối điện hoặc điều khiển máy móc. Lắp ráp phải tuân thủ tiêu chuẩn IEC 61439 để đảm bảo an toàn.

Một tủ điện công nghiệp là nơi lắp đặt và bảo vệ các thiết bị đóng cắt điện, thiết bị điều khiển, đo lường và bảo vệ. Chúng được kết nối với nhau bằng thanh cái đồng, dây điện theo một bản vẽ kỹ thuật chi tiết để thực hiện chức năng phân phối điện hoặc điều khiển máy móc, dây chuyền sản xuất.

Việc lắp ráp phải đảm bảo các tiêu chuẩn kỹ thuật, đặc biệt là IEC 60439 (nay được thay thế và nâng cấp thành tiêu chuẩn IEC 61439), để đảm bảo an toàn tối đa cho người vận hành, thiết bị và toàn bộ hệ thống.

Các thiết bị chính trong tủ điện công nghiệp:

• Thiết bị đóng cắt: Bao gồm Máy cắt không khí (ACB), Aptomat khối (MCCB), Aptomat chống rò (RCCB/RCBO), Aptomat tép (MCB), Contactor (Khởi động từ), và Rơ le nhiệt (Overload Relay).
• Thiết bị điều khiển: PLC, HMI, bộ nguồn (Power Supply), rơ le thời gian/trung gian, phao báo mức, cầu chì, nút nhấn, đèn báo.
• Thiết bị đo lường: Biến dòng (CT), công tơ điện, đồng hồ Volt/Ampe, chuyển mạch.
• Thiết bị bảo vệ: Rơ le bảo vệ quá dòng, chạm đất, bảo vệ mất pha, thiết bị chống sét lan truyền.
• Phụ kiện: Thanh cái (Busbar), công tắc nhiệt, quạt/điều hòa tủ điện, công tắc cửa, đèn tủ, cầu đấu, máng dây, thanh gá (din rail), nhãn, dây điện, đầu cốt, ruột gà.

Tủ điện được sử dụng rộng rãi trong các nhà máy, xưởng sản xuất, tòa nhà. Để đảm bảo hiệu quả, an toàn và tính chuyên nghiệp, cần tuân thủ 10 bước lắp ráp dưới đây.

---

10 bước lắp ráp tủ điện công nghiệp chi tiết

Quy trình 10 bước chuyên nghiệp bao gồm: (1) Đọc bản vẽ, (2) Gá lắp thiết bị, (3) Dán nhãn, (4) Gia công thanh cái & đấu động lực, (5) Đấu điều khiển, (6) Kiểm tra nguội, (7) Test chạy không tải, (8) Vệ sinh, (9) QC kiểm tra, và (10) Đóng gói.

1. Bước 1: Đọc hiểu bản vẽ và danh sách vật tư (BOM)

Kỹ sư phải kiểm tra kỹ bản vẽ quy cách, bố trí, nguyên lý; so sánh với danh sách vật tư (BOM) để phát hiện thiếu/thừa và đảm bảo mọi thứ khớp trước khi thi công.

Đây là bước nền tảng. Kỹ sư cần kiểm tra kỹ bản vẽ quy cách (kích thước, loại tủ), ký hiệu thiết bị, bản vẽ bố trí (vị trí lắp đặt, bulong/ray) và bản vẽ nguyên lý.

• Mạch động lực: Chú ý tiết diện dây, thường chọn 3-4A/mm² (tham khảo bảng chọn aptomat theo công suất để tính toán tương ứng).
• Mạch điều khiển: Đọc theo nguyên lý từ trái sang phải, từ trên xuống dưới.

So sánh danh sách vật tư (Bill of Materials) với bản vẽ để đảm bảo không thiếu hoặc thừa, báo lại bộ phận kho hoặc thiết kế để điều chỉnh kịp thời.

2. Bước 2: Gá lắp thiết bị điện lên tủ điện

Thiết bị được gá lắp lên panel tủ theo bản vẽ bố trí, tuân thủ nguyên tắc tối ưu diện tích và luồng không khí: át tổng trên cùng, thiết bị điều khiển ở giữa, cầu đấu ở đáy.

Sau khi nhận vật tư từ kho và vỏ tủ từ bộ phận cơ khí, tiến hành gá lắp thiết bị lên mặt tủ (panel).

• Nguyên tắc chung: Lắp theo bản vẽ bố trí. Nếu không có, ưu tiên tối ưu diện tích và luồng không khí. Thông thường:
  • Aptomat tổng ở góc trái trên cùng.
  • Thiết bị bảo vệ ở phía trên bên phải.
  • Át nhánh (MCB/MCCB) ở phía dưới át tổng.
  • Thiết bị điều khiển (rơ le, nguồn) ở khu vực trung gian.
  • Contactor và rơ le nhiệt ở phía dưới.
  • Cầu đấu (terminal) ở đáy tủ.
• Lắp đặt: Lắp máng điện, bắn vít cố định. Thiết bị động lực (ACB, MCCB lớn) dùng bulong/ecu vào các lỗ đột sẵn. Thiết bị điều khiển dùng ray cài (din rail) và cố định bằng vít hoặc đinh rút.
• Cánh tủ: Khoét lỗ phi 22-30mm cho đèn báo/nút nhấn, cắt lỗ vuông/chữ nhật cho HMI hoặc đồng hồ đa năng.
• Phụ kiện: Lắp quạt, công tắc hành trình, đèn tủ.

3. Bước 3: Dán tên (dán nhãn) các thiết bị

Sử dụng máy in nhãn chuyên dụng (như MAX, Brother) để dán tên cho từng thiết bị theo đúng tên trong bản vẽ, giúp việc đấu nối và bảo trì sau này nhanh chóng, chính xác.

Sử dụng máy in nhãn chuyên dụng (Brother, MAX, LM-550A). Nhãn phải rõ ràng, cỡ chữ phù hợp, cắt thẳng. Dán nhãn theo tên trong bản vẽ giúp việc đấu nối và bảo trì sau này cực kỳ nhanh chóng và chính xác.

Đây là bảng thông số các loại nhãn tham khảo cho máy in LM-550A:

Thông số (Thiết bị)	Loại nhãn	Chế độ cắt	Chiều dài nhãn	Cỡ chữ
Các thiết bị ở cánh tủ	12mm	Cắt	28mm	4 hoặc 6
Aptomat	9mm	Cắt	18mm	4
Name plate của aptomat trên cánh trong tủ	12mm	Cắt	48mm	4 hoặc 6
Contactor, rơ le nhiệt	5mm/9mm	Cắt	15mm	3 hoặc 4
Rơ le trung gian	9mm	Cắt	20mm	4
Cầu chì	5mm/9mm	Cắt	12mm	4
Thiết bị điều khiển khác	9mm	Cắt	20mm	4
Cầu đấu	5mm/9mm	Line (đường thẳng)	(Không áp dụng)	(Không áp dụng)

Bước 4: Gia công thanh cái đồng và đấu nối mạch động lực

Đối với tủ >100A, thanh cái (busbar) được gia công (cắt, đột, uốn, mạ), bọc co nhiệt theo màu pha và lắp đặt. Sau đó, đấu dây động lực với tiết diện 3-4A/mm² và siết chặt các kết nối.

Với các tủ có aptomat tổng >100A, mạch động lực chính thường dùng thanh cái đồng. Tủ nhỏ <50A có thể dùng dây điện hoặc thanh lược (busbar lược).

• Gia công thanh cái (busbar):
  1. Cắt phôi theo kích thước.
  2. Đột lỗ (hoặc khoan) tại các vị trí kết nối.
  3. Uốn (nếu cần) bằng máy uốn thủy lực.
  4. Mạ thiếc hoặc niken để chống oxy hóa và cải thiện tiếp xúc.
  5. Bọc co nhiệt hoặc sơn PVC theo bảng màu pha (A-Đỏ, B-Vàng, C-Xanh, N-Đen, PE-Vàng sọc Xanh).
• Lắp đặt: Lắp thanh cái chính trước, thanh cái nhánh sau. Siết bulong đúng lực (thường gồm 1 bulong + 2 long đen phẳng + 1 long đen vênh + 1 ecu). Che mica tại các điểm hở để tăng cường an toàn.
• Đấu động lực: Dùng dây Cu/PVC, tiết diện 3-4A/mm². Dây >6mm² thường dùng màu đen và bóp cốt bọc màu pha tương ứng. Dây <6mm² có thể dùng dây màu trực tiếp. Dây tín hiệu cho biến dòng (CT) thường dùng 2.5mm².

Đây là bảng phân màu cho các pha trong tủ điện công nghiệp:

Pha	Việt Nam	Nhật Bản
Pha A (R)	Màu đỏ	Màu vàng
Pha B (S)	Màu vàng	Màu xanh (blu)
Pha C (T)	Màu xanh (blu)	Màu đỏ
Pha trung tính (N)	Màu đen	Màu đen
Tiếp địa (PE)	Màu vàng xanh	Màu vàng xanh

Bảng phân màu cho các pha trong tủ điện công nghiệp

Bước 5: Đấu nối mạch điều khiển trong tủ điện

Sử dụng dây 0.5 – 1.5mm², phân màu rõ ràng (ví dụ 220VAC màu Đỏ/Đen, 24VDC màu Xanh/Trắng). Cắt dây, lồng nhãn, bóp đầu cốt và siết thật chặt để tránh lỗi hệ thống.

• Loại dây: Dùng dây 0.5 – 1.5mm², phân màu rõ ràng để dễ dàng theo dõi và sửa chữa.
• An toàn: Siết cốt dây thật chặt. Lỏng cốt dây điều khiển là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ngừng hệ thống đột ngột.
• Quy trình: Cắt dây dư 5-10cm (để dự phòng), lồng nhãn ống (dài 20mm), bóp đầu cốt phù hợp (cốt kim, cốt y, cốt tròn). Đấu từ điểm chung sang riêng, theo thứ tự từ trái qua phải, từ trên xuống dưới.

Bước 6: Kiểm tra nguội (Kiểm tra không điện)

Đây là bước an toàn bắt buộc: Siết lại toàn bộ ốc vít, đo thông mạch điều khiển theo bản vẽ, và quan trọng nhất là đo điện trở cách điện (phải > 0.5MΩ ở 500V) để đảm bảo không chập cháy.

Đây là bước cực kỳ quan trọng trước khi cấp điện.

• Kiểm tra động lực: Đảm bảo sơ đồ đấu nối đúng, nhãn dán không nhầm lẫn. Dùng tay hoặc cờ lê siết lại toàn bộ ốc vít, bulong (đánh dấu sau khi siết).
• Đo cách điện: Dùng đồng hồ Kyoritsu (hoặc tương đương) ở thang đo 0.5kV. Đo điện trở cách điện giữa các pha (A-B, B-C, C-A), giữa các pha với trung tính (A-N, B-N, C-N), và giữa các pha với vỏ tủ (A-PE, B-PE, C-PE). Kết quả phải đạt tối thiểu 0.5MΩ.
• Kiểm tra điều khiển: Siết lại cốt, kiểm tra đủ nguồn/trung tính. Dùng đồng hồ đo thông mạch (đo “nguội”) theo bản vẽ, đảm bảo mạch dương và âm không bị thông nhau (chạm chập). Cắm rơ le, phao báo mức vào đế.

Bước 7: Kiểm tra chạy đơn động và liên động không tải

Cấp nguồn tạm (có chống giật) vào tủ. Đo điện áp đầu vào (380-400VAC). Sau đó, bật aptomat tổng, nhánh và test thử các chế độ điều khiển (Tay/Tự động) khi không có tải.

• Chuẩn bị: Dùng dây test (4×1.5mm²) có át chống giật và MCB 1P.
• An toàn: Tắt toàn bộ thiết bị, thông báo an toàn. Đấu nguồn tạm vào đầu vào. Đo lại cách điện một lần nữa.
• Cấp điện: Đóng át nguồn. Đo điện áp đầu vào (3P: 380-400VAC giữa các dây, 220-240VAC giữa dây và pha; 1P: 220-240VAC).
• Test: Bật át tổng, át nhánh, đo điện áp sau át. Kiểm tra các mạch điều khiển bằng tay (Manual) và tự động (Auto). Cài đặt thông số cho HMI, rơ le thời gian, rơ le nhiệt.

Bước 8: Vệ sinh tủ điện

Sau khi test, ngắt điện hoàn toàn và dùng máy hút bụi công nghiệp hút sạch mạt sắt, vụn dây, bụi bẩn… còn sót lại trong tủ, đảm bảo tủ sạch sẽ tuyệt đối.

Sau khi test, ngắt điện hoàn toàn. Dùng máy hút bụi công nghiệp hút sạch bụi bẩn, mạt sắt, vụn dây đồng, mẩu dây rút… còn sót lại trong tủ. Đảm bảo tủ sạch sẽ tuyệt đối.

Bước 9: Bộ phận QC nhà máy kiểm tra và ra biên bản

Bộ phận Quản lý Chất lượng (QC) sẽ kiểm tra 100% tủ sau khi test, đối chiếu với bản vẽ và checklist, sau đó lập biên bản nghiệm thu xuất xưởng.

Bộ phận Quản lý Chất lượng (QC) giám sát 100% quy trình. Sau khi tủ được test và vệ sinh, QC sẽ kiểm tra lần cuối theo checklist, đối chiếu với bản vẽ và tiêu chuẩn xuất xưởng, sau đó ra biên bản nghiệm thu. Đây là bước quan trọng trong dịch vụ đánh giá hệ thống điện và sản xuất.

Bước 10: Đóng gói tủ điện

Sau khi QC thông qua (hoặc khách hàng nghiệm thu tại xưởng – FAT), tủ điện được đóng gói cẩn thận bằng màng PE, xốp, và kiện gỗ (nếu cần) để đảm bảo an toàn tuyệt đối trong quá trình vận chuyển.

Sau khi QC thông qua (hoặc khách hàng nghiệm thu tại xưởng – FAT), tủ điện được đóng gói cẩn thận bằng màng PE, xốp, và kiện gỗ (nếu cần) để đảm bảo an toàn tuyệt đối trong quá trình vận chuyển.

---

Đơn vị cung cấp tủ điện hạ thế chất lượng

Nên chọn đơn vị sản xuất uy tín như 2DE Việt Nam, cam kết tuân thủ quy trình và tiêu chuẩn IEC, để đảm bảo an toàn vận hành và tối ưu chi phí.

Việc lắp ráp tủ điện đòi hỏi kỹ thuật, sự tỉ mỉ và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn. Lựa chọn một đơn vị sản xuất uy tín như 2DE Việt Nam sẽ đảm bảo tủ điện được sản xuất theo đúng 3 quy chuẩn lắp đặt tủ điện và tiêu chuẩn IEC. Với kinh nghiệm và quy trình chuyên nghiệp, chúng tôi giúp tối ưu chi phí, đảm bảo an toàn vận hành.

Liên hệ hotline 0968 27 11  để được tư vấn về dịch vụ sửa chữa, lắp đặt tủ điện công nghiệp và các giải pháp điện hạ thế.

---

Lưu Ý Quan Trọng Khi Lắp Ráp

Cần tính toán công suất (tải) chính xác, chọn vị trí lắp đặt khô thoáng, và cập nhật các xu hướng mới 2025 như tích hợp IoT (Internet of Things), PLC thông minh và vật liệu chống cháy.

• Tính toán công suất (tải) chính xác để tránh chọn thiếu tiết diện dây hoặc định mức aptomat.
• Vị trí lắp đặt tủ phải thoáng, khô ráo. Nên thêm ổ cắm 220V bên trong tủ để phục vụ bảo trì hệ thống điện sau này.
• Cập nhật 2025: Tủ điện thông minh tích hợp PLC, kết nối IoT (Internet of Things) để giám sát từ xa đang là xu hướng, cùng với các giải pháp chống sét nâng cao.

*Disclaimer: Nội dung tổng hợp từ nguồn chuyên gia; việc thực hiện phải bởi kỹ sư có chứng chỉ và tuân thủ tuyệt đối an toàn điện.

---

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

1. Dây động lực chọn tiết diện thế nào?

Dựa theo bảng tính 3-4A/mm². Ví dụ, dòng 30A cần dây 10mm². (Xem chi tiết bảng chọn dây/aptomat).

2. Lỗi thường gặp nhất khi lắp tủ là gì?

Lỗi lỏng đầu cốt, siết ốc không chặt. Điều này gây move, phát nhiệt, tia lửa điện và có thể gây chập cháy. Giải pháp: Luôn dùng kìm bóp cốt thủy lực (cho cốt lớn) và siết lại toàn bộ ốc vít (động lực & điều khiển) 2 lần.

3. Test cách điện bao nhiêu là an toàn?

Theo tiêu chuẩn, tối thiểu là 0.5MΩ (500,000 Ohm) ở điện áp 500VDC. (Tham khảo thêm bài đo điện trở cách điện).

4. Cập nhật mới nhất 2025 cho tủ điện là gì?

Xu hướng là tích hợp IoT để giám sát năng lượng, nhiệt độ, và trạng thái thiết bị từ xa. Ngoài ra, vật liệu chống cháy mới và các giải pháp bảo vệ hồ quang (arc flash) cũng được chú trọng hơn.