Quy Trình Lắp Đặt Điện Hạ Thế: Hướng Dẫn 7 Bước An Toàn, Đúng Chuẩn

Quy trình lắp đặt điện hạ thế chuẩn bao gồm 7 bước cốt lõi: (1) Thiết kế bản vẽ, (2) Chuẩn bị vật tư, (3) Lắp đặt tủ điện, (4) Thi công đường dây, (5) Lắp đặt tiếp địa, (6) Kiểm tra và thử nghiệm, (7) Vận hành thử và nghiệm thu.

Table of Contents

Toggle

Lắp đặt hệ thống điện hạ thế là một hạng mục cốt lõi trong mọi công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp. Một quy trình chuẩn không chỉ đảm bảo hệ thống vận hành ổn định mà còn là yếu tố tiên quyết cho an toàn của người sử dụng.

Vậy điện hạ thế là gì? Đó là hệ thống điện có mức điện áp dưới 1000V (phổ biến là 220V/380V). Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết 7 bước trong quy trình lắp đặt điện hạ thế, tuân thủ các tiêu chuẩn TCVN và IEC, áp dụng cho cả nhà ở và nhà xưởng.

Nếu bạn đang tìm kiếm một nhà thầu cơ điện uy tín, KTH Electric cung cấp dịch vụ lắp đặt hệ thống điện hạ thế chuyên nghiệp, đảm bảo an toàn và tiến độ.

Để lắp đặt hệ thống điện hạ thế an toàn và đúng chuẩn, bạn cần thực hiện 7 bước:

1. Thiết kế bản vẽ kỹ thuật và xin phép.
2. Chuẩn bị vật tư thiết bị đạt tiêu chuẩn.
3. Lắp đặt tủ điện và aptomat.
4. Thi công đường dây và cáp điện.
5. Lắp đặt hệ thống tiếp địa.
6. Kiểm tra cách điện và thử nghiệm.
7. Vận hành thử và nghiệm thu.

---

Bước 1: Thiết Kế Bản Vẽ Kỹ Thuật và Xin Phép

Đây là bước nền tảng, quyết định toàn bộ cấu trúc và khả năng chịu tải của hệ thống. Bước này bao gồm việc lập sơ đồ mạch điện chi tiết và nộp hồ sơ thẩm duyệt cho cơ quan quản lý điện lực (với công trình lớn).

Lập Sơ Đồ Mạch Điện

Bản vẽ thiết kế cần xác định rõ:

• Vị trí đặt tủ điện chính (MSB), tủ phân phối nhánh (DB).
• Tính toán công suất là gì và xác định công suất tải tổng, cũng như từng nhánh riêng biệt.
• Lựa chọn loại dây dẫn, tiết diện phù hợp với tải (tham khảo cách chọn aptomat theo công suất để tính toán dây dẫn tương ứng).
• Vị trí ổ cắm, công tắc, bảng đèn chiếu sáng.

Xin Giấy Phép và Thẩm Duyệt

Đối với các công trình lớn (nhà xưởng, tòa nhà), hồ sơ thiết kế cần được nộp cho cơ quan quản lý điện lực địa phương để thẩm duyệt trước khi thi công.

---

Bước 2: Chuẩn Bị Vật Tư Thiết Bị Đạt Tiêu Chuẩn

Chất lượng vật tư quyết định trực tiếp đến độ bền và an toàn của hệ thống. Cần lựa chọn đúng loại tủ điện (MSB, DB, ATS), cáp điện (CVV, CXV) và thiết bị bảo vệ (ACB, MCCB, SPD) theo đúng tiêu chuẩn.

Tủ Điện Hạ Thế

Lựa chọn tủ điện và loại vỏ tủ phù hợp:

• Tủ MSB (Main Switchboard): Tủ phân phối tổng.
• Tủ DB (Distribution Board): Tủ phân phối nhánh.
• Tủ ATS: Tủ chuyển đổi nguồn tự động, ví dụ như tủ ATS 3 pha.
• Tiêu chuẩn: Tủ điện cần tuân thủ Form tủ điện IEC 61439 về lắp ráp.

Cáp và Dây Dẫn Điện

• Ưu tiên dây ruột đồng, tiết diện lớn hơn tải tính toán 20-30% để dự phòng.
• Sử dụng thang máng cáp để đi dây gọn gàng và an toàn.
• Phân biệt rõ các loại cáp như CVV và CXV để sử dụng đúng mục đích.

Thiết Bị Bảo Vệ

• Aptomat? Đây là thiết bị bảo vệ cốt lõi. Cần chọn đúng loại, bao gồm MCCB (aptomat khối) hoặc ACB (máy cắt không khí) cho tải tổng.
• Cầu chì và các rơle bảo vệ quá tải.
• Thiết bị chống sét lan truyền (SPD) cho tủ tổng.

---

Bước 3: Lắp Đặt Tủ Điện và Aptomat

Việc lắp đặt tủ điện phải tuân theo 3 quy chuẩn lắp đặt tủ điện để đảm bảo an toàn vận hành, bao gồm định vị tủ, nối thanh cái (busbar) đúng kỹ thuật và đảm bảo khoảng cách an toàn cho vận hành.

Quy Trình Lắp Tủ Điện

1. Định vị: Đặt khoang tủ vào vị trí, đảm bảo mặt bằng phẳng. Bắt chặt xuống nền bằng bulon.
2. Nối thanh cái: Lắp đặt và siết chặt các thanh cái (busbar) đồng, đảm bảo tiếp xúc tốt và siết đúng lực.
3. Khoảng cách an toàn: Đảm bảo khoảng cách mặt sau tủ cách tường tối thiểu 1000mm, mặt trước trống tối thiểu 1200mm để thao tác.

Đấu Nối Thiết Bị Bảo Vệ

Lắp aptomat tổng và các thiết bị đóng cắt nhánh (như các dòng MCB) theo đúng sơ đồ, đảm bảo thứ tự pha chính xác (L1, L2, L3, N, PE). Các thiết bị cao cấp như của Schneider Electric thường có chỉ dẫn rõ ràng.

---

Bước 4: Thi Công Đường Dây và Cáp Điện

Đây là một phần quan trọng của hệ thống M&E (MEP), ảnh hưởng đến thẩm mỹ và khả năng bảo trì. Cần lựa chọn phương pháp đi dây (nổi hoặc ngầm) và tuân thủ quy trình vạch dấu, lắp ống, kéo dây, và nối dây đúng kỹ thuật.

Phương Pháp Lắp Đặt

• Phương pháp nổi: Bọc dây trong ống nhựa/máng cáp, ốp lên tường/trần. Ưu điểm là dễ kiểm tra, sửa chữa. Tham khảo hướng dẫn lắp đặt thang máng cáp để thi công đúng chuẩn.
• Phương pháp ngầm: Chôn dây trong rãnh tường, trần, sàn bê tông. Ưu điểm là thẩm mỹ cao, tiết kiệm không gian.

Quy Trình Thi Công Chi Tiết

1. Vạch dấu: Đánh dấu vị trí đi dây trên tường/trần theo bản vẽ.
2. Lắp ống bảo vệ: Khoan lỗ, đục rãnh (nếu đi dây ngầm) và lắp đặt ống luồn.
3. Kéo dây: Luồn dây vào ống. Tham khảo hướng dẫn thi công cáp động lực để đảm bảo cáp không bị xoắn hoặc trầy xước.
4. Nối dây: Thực hiện các mối nối tại hộp nối (junction box), sử dụng đầu cos phù hợp, đảm bảo tiếp xúc chắc chắn.

---

Bước 5: Lắp Đặt Hệ Thống Tiếp Địa

Hệ thống tiếp địa (PE) giúp triệt tiêu dòng rò rỉ, ngăn ngừa điện giật khi thiết bị sự cố. Đây là yêu cầu bắt buộc, đặc biệt khi lắp aptomat chống giật. Quy trình bao gồm thi công cọc tiếp địa và đo điện trở phải đạt ≤ 5Ω.

Quy Trình Lắp Đặt

1. Đào hố và chôn cọc: Thực hiện theo quy trình thi công tiếp địa chuẩn.
2. Hàn nối: Hàn nối các cọc bằng thanh đồng hoặc sử dụng phương pháp hàn hóa nhiệt.
3. Nối dây: Nối dây tiếp địa từ cọc về tủ điện.
4. Đo điện trở: Đo điện trở tiếp địa.
   • Tiêu chuẩn: Điện trở tiếp địa (kiểm tra bằng cách đo điện trở suất của đất) phải đạt ≤ 5Ω theo TCVN 9358:2012. Nếu không đạt, phải lắp thêm cọc bổ sung.

---

Bước 6: Kiểm Tra Cách Điện và Thử Nghiệm

Đây là bước kiểm tra an toàn then chốt trước khi cấp điện, là một phần quan trọng trong dịch vụ thử nghiệm điện. Phải dùng thiết bị chuyên dụng để đo điện trở cách điện, đảm bảo đạt yêu cầu (thường ≥ 5MΩ).

Kiểm Tra Trước Khi Cấp Điện

1. Vệ sinh: Hút bụi, vệ sinh tủ điện, loại bỏ vật cản.
2. Kiểm tra cơ khí: Kiểm tra vận hành cơ khí của các thiết bị (ACB, MCCB) khi chưa bật điện.

Đo Cách Điện

Sử dụng thiết bị chuyên dụng (Megohmmeter) để đo điện trở cách điện:

• Cấp điện áp DC (thường là 500Vdc hoặc 1000Vdc) vào giữa các pha, giữa pha và trung tính, giữa pha và đất.
• Điện trở cách điện phải đạt yêu cầu (thường là ≥ 1MΩ cho mỗi Volt điện áp vận hành, ví dụ hệ 380V cần > 0.38MΩ, nhưng tiêu chuẩn an toàn thực tế thường yêu cầu ≥ 5MΩ).

---

Bước 7: Vận Hành Thử và Nghiệm Thu

Bước cuối cùng là đóng điện không tải và có tải để kiểm tra hoạt động thực tế của toàn hệ thống (điện áp, nhiệt độ, aptomat). Sau khi hệ thống vận hành ổn định, tiến hành lập biên bản nghiệm thu và bàn giao hồ sơ hoàn công.

Vận Hành Thử Toàn Hệ Thống

1. Đóng điện không tải: Đóng điện lần lượt từ aptomat tổng đến các aptomat nhánh ở chế độ không tải. Kiểm tra thứ tự pha, điện áp là gì và thông số tại các điểm.
2. Đóng điện có tải: Bật lần lượt các thiết bị điện, kiểm tra:
   • Hoạt động của aptomat khi quá tải/ngắn mạch (thử nghiệm).
   • Độ ổn định điện áp tại các điểm sử dụng.
   • Nhiệt độ tủ điện, thanh cái, điểm nối (có thể dùng dịch vụ scan nhiệt tủ điện để phát hiện điểm nóng bất thường).

Nghiệm Thu và Bàn Giao

Bàn giao hồ sơ cho chủ đầu tư, bao gồm:

• Bản vẽ hoàn công.
• Biên bản thử nghiệm (đo cách điện, đo tiếp địa).
• Hướng dẫn vận hành và quy trình bảo trì hệ thống điện định kỳ.

---

Lưu Ý Quan Trọng Khi Lắp Đặt Điện Hạ Thế

Tập trung vào các nguyên tắc an toàn tuyệt đối (lắp aptomat chi tiết, đi dây riêng biệt) và tránh các sai lầm phổ biến như chọn sai tiết diện dây, nối dây lỏng lẻo, hoặc không kiểm tra tiếp địa.

Nguyên Tắc An Toàn Tuyệt Đối

• Luôn lắp aptomat cho từng phòng, từng thiết bị công suất lớn. Cần phân biệt rõ MCB, MCCB, và RCCB (chống giật).
• Không lắp dây điện chung ống với cáp TV, internet (dễ gây nhiễu).
• Giữ khoảng cách an toàn với các đường dây khác (phân biệt rõ với điện trung thế và cao thế).

Tránh Sai Lầm Phổ Biến

• Chọn tiết diện dây quá nhỏ: Gây quá tải, sụt áp, nóng dây và nguy cơ cháy nổ.
• Nối dây không chắc chắn: Gây phát nhiệt (move) tại điểm nối, nguy cơ cháy.
• Không kiểm tra điện trở tiếp địa: Hệ thống chống giật sẽ không hiệu quả.

---

Bảo Trì Định Kỳ Hệ Thống Điện Hạ Thế

Việc lắp đặt chỉ là bước đầu. Để hệ thống vận hành an toàn, cần có kế hoạch bảo trì định kỳ 6 tháng/lần (kiểm tra tổng quan) và 1 năm/lần (vệ sinh, siết lại ốc) theo đúng quy trình bảo trì tủ điện hạ thế.

Việc lắp đặt chỉ là bước đầu. Để hệ thống vận hành an toàn, cần có kế hoạch bảo trì:

• Kiểm tra 6 tháng/lần: Kiểm tra tổng quan mạch điện, tải sử dụng.
• Kiểm tra 1 năm/lần: Vệ sinh tủ điện, siết lại các đầu cos, điểm nối. Tham khảo quy trình bảo trì tủ điện hạ thế chi tiết.
• Liên hệ dịch vụ: Khi có sự cố, hãy liên hệ dịch vụ bảo trì tủ điện hạ thế chuyên nghiệp, không tự ý sửa chữa nếu không có chuyên môn.

---

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

Phần này giải đáp các thắc mắc phổ biến về tiêu chuẩn (TCVN 7447, QCVN QTĐ-08), khi nào nên chọn đi dây nổi/ngầm, và ai là người có đủ thẩm quyền và chuyên môn để thi công.

Lắp đặt điện hạ thế cần những tiêu chuẩn nào?

Các tiêu chuẩn chính gồm TCVN 7447 (tương đương IEC 60364) về hệ thống điện hạ áp, QCVN QTĐ-08:2010/BCT (quy chuẩn kỹ thuật điện hạ áp), TCVN 9206:2012 (đặt thiết bị trong nhà ở), và các quy chuẩn về an toàn điện.

Nên chọn phương pháp lắp dây nổi hay ngầm?

Chọn dây ngầm nếu xây dựng mới, cần thẩm mỹ cao. Chọn dây nổi nếu nhà đã hoàn thiện, cần sửa chữa dễ dàng, hoặc thi công trong điện nhà xưởng (thường dùng thang máng cáp).

Ai được phép lắp đặt hệ thống điện hạ thế?

Đáp: Việc lắp đặt chỉ nên được thực hiện bởi thợ điện có chứng chỉ hành nghề hoặc các đơn vị, nhà thầu cơ điện uy tín như KTH Electric để đảm bảo an toàn và tuân thủ đúng kỹ thuật.

---

Kết Luận

Tuân thủ nghiêm ngặt 7 bước trong quy trình là chìa khóa cho một hệ thống điện hạ thế an toàn, ổn định và tiết kiệm. Mỗi giai đoạn đều đòi hỏi sự chính xác và chuyên môn cao từ đơn vị thi công.

Việc tuân thủ nghiêm ngặt quy trình 7 bước lắp đặt điện hạ thế là chìa khóa để có một hệ thống điện an toàn, ổn định và tiết kiệm. Từ khâu thiết kế, lựa chọn vật tư đến thi công và nghiệm thu, mỗi giai đoạn đều đòi hỏi sự chính xác và chuyên môn cao.

Tại KTH Electric, chúng tôi không chỉ cung cấp vật tư, thiết bị điện chính hãng (Schneider, ABB, Thibidi…) mà còn mang đến các dịch vụ kỹ thuật điện trọn gói.

Hotline Tư Vấn Khẩn Cấp 24/7:
+84968 27 11 99