Đóng Điện Thành Công Kháng Bù Ngang 500kV Thanh Hóa: Bước Tiến Kỹ Thuật Then Chốt Trong Vận Hành Lưới Điện Quốc Gia
Vào đúng 23h30 ngày 05/12/2025, tại xã Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa, Công ty Truyền tải điện 1 (PTC1) dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) đã chính thức đóng điện thành công công trình lắp đặt kháng bù ngang (Shunt Reactor) đấu nối thanh cái tại Trạm biến áp (TBA) 500kV Thanh Hóa.
Sự kiện này đánh dấu việc hoàn thành một dự án cấp bách chỉ sau 30 ngày thi công thần tốc (06/11/2025 – 05/12/2025), kịp thời giải quyết bài toán kiểm soát điện áp cho trục truyền tải 500kV Bắc – Trung trong giai đoạn cao điểm cuối năm.
Mục lục
TogglePHÂN TÍCH BỐI CẢNH KỸ THUẬT & GIẢI PHÁP CHUYÊN SÂU
Việc lắp đặt kháng bù ngang là giải pháp bắt buộc để xử lý hiện tượng quá áp trên đường dây 500kV mạch dài (do hiệu ứng Ferranti) khi thấp tải. Thiết bị giúp hấp thụ công suất phản kháng dư thừa, bảo vệ cách điện và ổn định hệ thống.
Để hiểu tầm quan trọng của công trình này, chúng ta cần nhìn nhận dưới góc độ kỹ thuật điện chuyên sâu về sự ổn định của hệ thống điện cao thế 500kV và các hiện tượng vật lý trên đường dây dài.
Bài toán “Thừa công suất phản kháng” trên lưới 500kV
Vấn đề cốt lõi: Dư thừa công suất phản kháng (Q) gây dâng điện áp cuối đường dây vào ban đêm, đe dọa an toàn thiết bị.
Các đường dây truyền tải điện 500kV mạch dài thường có đặc tính điện dung rất lớn. Theo nguyên lý Ferranti, khi đường dây vận hành ở chế độ thấp tải (thường xảy ra vào ban đêm hoặc các dịp lễ tết khi phụ tải công nghiệp giảm), dòng điện dung sẽ sinh ra một lượng lớn công suất phản kháng (Q), gây ra hiện tượng dâng điện áp cuối đường dây.
Chuyên viên tư vấn & Báo giá
Ms. Thanh Tâm
Tại TBA 500kV Thanh Hóa, một nút nút quan trọng trong hệ thống điện miền Bắc, nguy cơ quá áp (Over-voltage) xuất hiện rõ rệt khi:
- ⚠️ Hệ thống vận hành trong khung giờ thấp điểm đêm.
- ⚠️ Hai máy biến áp lực AT1 và AT2 vận hành non tải.
Nếu không được kiểm soát, điện áp tăng cao vượt ngưỡng cho phép (trên 525kV hoặc 550kV tùy tiêu chuẩn vận hành) sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho hạ tầng cơ điện:
1. Lão hóa cách điện
Gây hỏng hóc các thiết bị nhất thứ đắt tiền như máy biến áp, thiết bị đóng cắt, biến dòng.
2. Mất ổn định hệ thống
Có thể dẫn đến rã lưới cục bộ hoặc diện rộng do tác động của các rơ-le (Relay) trong hệ thống bảo vệ máy biến áp và đường dây.
3. Tăng tổn thất điện năng
Dòng công suất phản kháng chạy quẩn trên lưới gây lãng phí năng lượng truyền tải, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng điện năng.
Giải pháp kỹ thuật: Kháng điện 120MVAr đấu nối thanh cái
Giải pháp: Lắp đặt kháng bù ngang 500kV – 120MVAr tại thanh cái C51 để tiêu thụ công suất phản kháng và ổn định điện áp.
Việc lắp đặt kháng bù ngang (Shunt Reactor) chính là giải pháp kỹ thuật bắt buộc để “hấp thụ” lượng công suất phản kháng dư thừa này. Cấu hình chi tiết của dự án bao gồm:
- 🔹 Thiết bị chính: Lắp mới 01 cuộn kháng 500kV với dung lượng 120MVAr.
- 🔹 Vị trí lắp đặt: Đấu nối trực tiếp vào thanh cái (Busbar) C51 của trạm.
- 🔹 Cơ chế vận hành: Thiết bị đóng vai trò như một tải cảm, tiêu thụ công suất phản kháng sinh ra bởi đường dây, từ đó ghìm điện áp tại thanh cái xuống mức vận hành an toàn. Điều này tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về hệ thống điện truyền tải.
CHIẾN LƯỢC QUẢN TRỊ VẬT TƯ & TỐI ƯU HÓA NGUỒN LỰC
PTC1 đã thực hiện điều động vật tư nội bộ từ các trạm 500kV Nho Quan và Sơn La thay vì mua mới, giúp rút ngắn thời gian thi công xuống 30 ngày và tiết kiệm hàng chục tỷ đồng.
Trong bối cảnh chuỗi cung ứng thiết bị điện siêu cao áp toàn cầu thường xuyên bị gián đoạn và thời gian đặt hàng (lead time) cho các thiết bị nhất thứ 500kV thường kéo dài từ 9-12 tháng, PTC1 đã thực hiện một chiến lược quản trị vật tư cực kỳ linh hoạt để đáp ứng tiến độ 30 ngày thần tốc.
Tái cấu trúc và điều động thiết bị Nhất thứ (Primary Equipment)
Phương án: Huy động thiết bị dự phòng từ trạm Nho Quan và Sơn La, giải quyết bài toán tiến độ mua sắm.
Thay vì chờ đợi quy trình mua sắm mới (có thể kéo dài dự án sang năm 2026), PTC1 đã thực hiện phương án điều động nội bộ và tái sử dụng thông minh các tài sản hiện có. Cụ thể:
- Các thiết bị quan trọng như máy cắt (Circuit Breaker), biến dòng điện (Current Transformer), van chống sét (Surge Arrester), và tụ TRV không được mua mới.
- Nguồn điều động: Từ TBA 500kV Nho Quan và TBA 500kV Sơn La. Đây là các thiết bị dự phòng hoặc chưa sử dụng hết công suất tại các trạm nguồn, được huy động về “điểm nóng” Thanh Hóa.
Đồng bộ hóa hệ thống Nhị thứ (Secondary Equipment)
Thách thức lớn nhất của việc dùng thiết bị từ nhiều nguồn khác nhau là sự tương thích về giao thức và đấu nối. Đội ngũ kỹ sư PTC1 đã phải tính toán lại hệ thống đo lường, điều khiển và bảo vệ để đảm bảo:
- Các thiết bị từ Nho Quan, Sơn La hoạt động đồng bộ (“bắt tay” được với nhau).
- Tích hợp trơn tru vào sơ đồ hiện hữu của trạm Thanh Hóa, bao gồm cả việc cấu hình lại hệ thống SCADA và hệ thống giám sát trạm biến áp.
Một số hình ảnh thi công
KỶ LUẬT THÉP TRONG THI CÔNG TRÊN “LƯỚI LỬA”
Thi công trong điều kiện trạm đang mang điện (Live Substation) đòi hỏi mô hình giám sát 3 lớp: “Bám sát – Kiểm soát – Đôn đốc”, đảm bảo an toàn cho nhân sự và thiết bị trong khoảng cách phóng điện tính bằng mét.
Khác với việc xây dựng trạm biến áp mới trên nền đất trống, việc thi công mở rộng ngăn lộ và lắp đặt thiết bị tại một trạm 500kV đang vận hành (Live Substation) mang đến những rủi ro an toàn ở mức độ cao nhất.
Thách thức môi trường thi công High-Voltage
Khu vực thi công nằm ngay sát các thiết bị đang mang điện áp 500.000V. Khoảng cách an toàn phóng điện chỉ được tính bằng mét. Bất kỳ sơ suất nhỏ nào trong việc cẩu lắp thiết bị, vi phạm khoảng cách an toàn của phương tiện cơ giới, hay sai sót của nhân sự đều có thể dẫn đến sự cố phóng điện quang (Arc Flash), gây nguy hiểm tính mạng và sự cố rã lưới quốc gia.
Mô hình giám sát an toàn “3 Lớp”
Để giải bài toán này trong 30 ngày đêm liên tục, PTC1 đã áp dụng mô hình quản lý “Bám sát – Kiểm soát – Đôn đốc”, tuân thủ nghiêm ngặt các quy chuẩn về giám sát an toàn điện:
Lớp 1 – Kiểm soát đầu vào
Giám sát chặt chẽ tiến độ cung cấp vật tư thiết bị từ các đơn vị điều động. Mọi vật tư về đến công trường phải được thí nghiệm kiểm định thiết bị điện đạt chuẩn mới được đưa vào lắp đặt.
Lớp 2 – Giám sát hiện trường 24/7
Bố trí lực lượng giám sát an toàn chuyên trách bám sát từng thao tác thi công. Các biện pháp rào chắn, tiếp địa (Earthing) di động, biển báo an toàn được thiết lập nghiêm ngặt để cô lập vùng làm việc với vùng đang mang điện.
Lớp 3 – Kỷ luật vận hành
Quán triệt nguyên tắc “An toàn là số 1”. Dù tiến độ rất gấp (30 ngày), nhưng tuyệt đối không chấp nhận làm tắt quy trình hay đánh đổi rủi ro để lấy tiến độ. Mọi phương án thi công (biện pháp tổ chức thi công – BPTC) đều phải được phê duyệt và phổ biến kỹ lưỡng trước mỗi ca làm việc.
KẾT LUẬN
Việc đóng điện thành công kháng bù ngang 500kV-120MVAr tại Thanh Hóa vào thời điểm đầu tháng 12/2025 mang ý nghĩa chiến lược vượt ra ngoài phạm vi kỹ thuật của một trạm biến áp truyền tải:
- ✅
Tăng cường độ tin cậy cung cấp điện: Trực tiếp góp phần ổn định điện áp cho trục truyền tải 500kV mạch 3 (Vũng Áng – Quảng Trạch – Dốc Sỏi – Pleiku 2) và các đường dây liên kết Bắc – Trung. - ✅
Sẵn sàng cho Tết Nguyên đán: Công cụ đắc lực để các điều độ viên quốc gia (A0) điều phối điện áp linh hoạt khi phụ tải biến động. - ✅
Khẳng định năng lực tự chủ: Minh chứng cho năng lực làm chủ công nghệ và ứng biến linh hoạt của đội ngũ PTC1.
Tổng kết lại, công trình lắp đặt kháng bù ngang tại TBA 500kV Thanh Hóa là minh chứng cho sự phối hợp nhịp nhàng giữa chỉ đạo quyết liệt của EVNNPT, năng lực thực thi của PTC1 và các đơn vị liên quan. Đây là mảnh ghép kỹ thuật quan trọng để hoàn thiện bức tranh vận hành an toàn, hiệu quả của lưới điện truyền tải quốc gia trong giai đoạn phát triển mới.
Nếu bạn cần tư vấn về các giải pháp kỹ thuật điện, dịch vụ bảo trì trạm biến áp hoặc các thiết bị nhất thứ/nhị thứ, hãy tham khảo thêm tại KTH Electric.
Được kiểm duyệt chuyên môn bởi
Giám Đốc Kỹ Thuật BÙI TÁ VÂN
Với 30+ năm thực chiến (từ 1990), ông được giới chuyên môn công nhận là chuyên gia hàng đầu trong xử lý sự cố Cơ điện & Xây dựng phức tạp. Sở trường của ông là giải quyết các ca chống thấm ngược và thiết kế hệ thống điện chuẩn an toàn quốc tế IEC.
“Tôi đặt danh dự nghề nghiệp vào từng bài viết. Mọi giải pháp kỹ thuật tại đây đều đã qua thẩm định khắt khe để đảm bảo sự An toàn – Thực tế – Tối ưu chi phí cho bạn.”
