English
Kiến thức
Chọn Aptomat Theo Tiết Diện Dây Dẫn: Bảng Tra & Công Thức 2025
Trong hệ thống điện, Aptomat (CB) và Dây dẫn có mối quan hệ “môi hở răng lạnh”. Nếu bạn chọn Aptomat quá lớn so với khả năng chịu tải của dây dẫn, khi xảy ra quá tải, dây sẽ nóng chảy và bốc cháy trước khi Aptomat kịp nhảy. Ngược lại, nếu chọn Aptomat quá nhỏ, điện sẽ bị ngắt liên tục gây gián đoạn sinh hoạt.
Vậy làm sao để chọn đúng? Nguyên tắc cốt lõi là: Aptomat sinh ra là để bảo vệ dây dẫn, không phải bảo vệ thiết bị. Bài viết này từ KTH Electric sẽ cung cấp bảng tra cứu nhanh và công thức tính toán chuẩn xác nhất để bạn tự tin thiết kế hệ thống điện an toàn tuyệt đối.
Nguyên Lý “Bất Di Bất Dịch” Khi Chọn Aptomat Và Dây Dẫn
Quy tắc vàng: Dòng điện định mức của Aptomat (
) phải luôn nhỏ hơn hoặc bằng dòng điện chịu tải tối đa của dây dẫn (
) và lớn hơn dòng điện làm việc thực tế của thiết bị (
).
Công thức:.
Để dễ hiểu hơn:
- : Là tổng cường độ dòng điện của các thiết bị đang hoạt động (Ví dụ: Bếp từ + Hút mùi = 15A).
- : Là ngưỡng cắt của Aptomat (Ví dụ: MCB 20A).
- : Là giới hạn chịu đựng của dây dẫn trước khi bị nóng chảy (Ví dụ: Dây 2.5mm² chịu được 25A). (Xem thêm: Cách sử dụng dây cáp điện).
Nếu bạn chọn CB 30A cho dây 2.5mm² (chỉ chịu 25A), khi dòng điện lên 28A, dây sẽ cháy nhưng CB vẫn chưa nhảy. Đây là lỗi sai phổ biến nhất gây hỏa hoạn.
Bảng Tra Cứu Nhanh: Chọn Aptomat Theo Tiết Diện Dây (Chuẩn Dân Dụng)
Dưới đây là bảng khuyến nghị áp dụng cho dây đồng (Cu) bọc PVC thông dụng (như Cadivi, Daphaco) đi trong ống ghen âm tường (giảm khả năng tản nhiệt so với đi không khí). (Tham khảo: Dây điện 1 lõi là gì).
Tiết Diện Dây ( ) |
Dòng Chịu Tải Tối Đa Của Dây (A) | Chọn Aptomat (CB) Phù Hợp (A) | Ứng Dụng Khuyên Dùng |
|---|---|---|---|
| 1.5 mm² | ~ 18A | 10A – 16A | Chiếu sáng, quạt. (Xem: Ký hiệu C16 trên Aptomat). |
| 2.5 mm² | ~ 27A | 20A – 25A | Ổ cắm phòng ngủ, Máy lạnh 1.5HP. |
| 4.0 mm² | ~ 36A | 32A – 40A | Bếp từ đôi, Điều hòa tổng, Bình nóng lạnh. (Xem: Bảng chọn Aptomat theo công suất). |
| 6.0 mm² | ~ 48A | 40A – 50A | Nguồn tổng tầng, Bếp từ 3 vùng nấu. |
| 10.0 mm² | ~ 65A | 63A | Aptomat tổng cả nhà (Nguồn vào). |
*Lưu ý: Số liệu trên áp dụng cho điều kiện lắp đặt tiêu chuẩn (nhiệt độ môi trường 30°C). Nếu đi dây bó chùm nhiều sợi trong 1 ống, cần giảm dòng định mức của CB xuống một bậc để an toàn.
Quy Trình Tính Toán Chi Tiết (Dành Cho Kỹ Sư/Thợ Chuyên Nghiệp)
Nếu bạn muốn tính toán chính xác cho một thiết bị cụ thể (ví dụ Bếp từ 4000W), hãy làm theo 3 bước sau:
Bước 1: Tính dòng điện làm việc của tải ()
Áp dụng công thức cho điện 1 pha 220V (Xem thêm: Aptomat 1 pha 2 cực là gì):
: Công suất thiết bị (Watt).
: Điện áp (220V).
: Hệ số công suất (thường lấy 0.8 cho động cơ, 1.0 cho điện trở nhiệt).
Ví dụ: Bếp từ 4000W (
). Dòng điện 
.
Bước 2: Chọn Aptomat ()
Theo quy tắc an toàn, dòng định mức CB nên lớn hơn dòng làm việc khoảng 20% (hệ số khởi động và an toàn). (Tham khảo: Ký hiệu và thông số trên Aptomat).
.
-> Chọn Aptomat có dòng định mức tiêu chuẩn gần nhất là 25A.
Bước 3: Chọn Dây Dẫn (
)
Dây dẫn phải chịu được dòng cắt của CB (25A). Tra bảng trên, ta thấy dây 2.5mm² chịu được ~27A (vừa đủ nhưng sát giới hạn), dây 4.0mm² chịu được ~36A (an toàn).
-> Kết luận: Với bếp từ 4000W, nên chọn Aptomat 25A đi kèm với Dây điện 4.0mm². (Tham khảo thêm: Cách tính tải dây điện chính xác).
Các Sai Lầm Chết Người Cần Tránh
Cảnh báo: Tuyệt đối không thay Aptomat lớn hơn khi thấy Aptomat cũ hay bị nhảy (trip) mà không kiểm tra dây dẫn. Nếu dây dẫn cũ nhỏ (ví dụ 1.5mm), việc thay CB lên 30A sẽ biến sợi dây thành dây mayso nung nóng tường nhà bạn.
- Sai lầm 1: Dùng dây quá nhỏ cho ổ cắm (dây 1.5mm²). Tiêu chuẩn hiện đại bắt buộc ổ cắm phải dùng dây tối thiểu 2.5mm² để chịu tải bàn là, máy sấy.
- Sai lầm 2: Chọn CB tổng bằng tổng công suất các CB nhánh. Thực tế không bao giờ bật hết thiết bị cùng lúc. Nên chọn CB tổng dựa trên công suất đỉnh (Peak Load) thực tế.
- Sai lầm 3: Không tính đến độ sụt áp khi kéo dây đi quá xa (trên 30m). Với khoảng cách xa, cần tăng tiết diện dây lên 1 cấp.
Bạn cần tư vấn thiết kế tủ điện và chọn thiết bị chuẩn?
Tính toán sai lệch có thể trả giá bằng sự an toàn của cả công trình. Hãy để chuyên gia hỗ trợ bạn. (Xem thêm: Thi công điện tòa nhà).
Liên hệ KTH Electric: 0968.27.11.99
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)
1. Máy lạnh 1.5HP (12000 BTU) dùng dây và CB bao nhiêu?
Máy lạnh 1.5HP có dòng làm việc khoảng 5.5A – 6.5A. Dòng khởi động có thể gấp 3 lần. Nên chọn CB 15A hoặc 20A và đi dây 2.5mm² là tối ưu nhất.
2. Bình nóng lạnh dùng dây 1.5mm² được không?
Không nên. Bình nóng lạnh thường có công suất 2500W (~11.3A). Dây 1.5mm² chịu tải khoảng 18A (lý thuyết), nhưng trong môi trường ẩm và kín, dây sẽ nóng nhanh. Chuẩn an toàn là dùng dây 2.5mm² và Aptomat chống giật (RCBO) 16A/20A.
3. Aptomat chữ C và chữ D khác nhau thế nào?
Đây là đặc tuyến ngắt (Tripping Curve). CB loại C (phổ biến dân dụng) ngắt khi dòng quá tải gấp 5-10 lần dòng định mức, dùng cho tải thông thường. CB loại D ngắt khi dòng gấp 10-20 lần, dùng cho động cơ có dòng khởi động lớn. (Xem thêm: Rơ le quá tải và đường cong ngắt).
Ông Đỗ Tấn Tuấn là người trực tiếp phụ trách toàn bộ nội dung trên website kth-electric.com. Các bài viết được xây dựng từ nguồn kiến thức chuyên sâu, kết hợp giữa tài liệu tham khảo uy tín (có trích dẫn cụ thể) và kinh nghiệm thực tiễn dày dặn của ông. Vì vậy, bạn đọc có thể hoàn toàn tin tưởng vào tính chính xác và độ tin cậy của thông tin, đảm bảo mỗi nội dung chia sẻ đều mang lại giá trị tham khảo hữu ích và đáng tin cậy.