Hướng Dẫn Lắp Cầu Dao Đảo Chiều 1 Pha, 3 Pha (Lưới/Máy Phát & Bơm)

Khi cần sử dụng luân phiên 2-3 nguồn điện (ví dụ: điện lưới và máy phát điện) hoặc chuyển đổi chế độ (Tự động/Thủ công) cho máy bơm, cầu dao đảo chiều (Changeover Switch) là thiết bị bắt buộc. Nó đảm bảo các nguồn điện không bao giờ “gặp nhau”, tránh các sự cố cháy nổ.

Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách đấu cầu dao đảo chiều 1 pha, 3 pha một cách an toàn và chuẩn kỹ thuật nhất.

CẢNH BÁO AN TOÀN TUYỆT ĐỐI (BẮT BUỘC ĐỌC)

Đấu nối sai cầu dao đảo chiều có thể gây ra hiện tượng xông điện ngược (từ máy phát ra lưới hoặc ngược lại), dẫn đến cháy nổ, hỏng hóc toàn bộ thiết bị điện và nguy hiểm chết người. Nếu bạn không có chuyên môn, TUYỆT ĐỐI KHÔNG TỰ LÀM. Hãy gọi thợ điện có kinh nghiệm.

Chuẩn Bị & Nguyên Tắc An Toàn

Dụng cụ cần thiết

• Thiết bị chính: Cầu dao đảo chiều (loại 1 pha 2P hoặc 3 pha 4P) có dòng điện (Ampe) phù hợp.
• Dụng cụ an toàn: Bút thử điện, đồng hồ đo điện đa năng (VOM), găng tay cách điện.
• Dụng cụ thi công: Bộ kìm (điện, cắt, nhọn), bộ tua vít cách điện, dao rọc giấy.
• Vật tư phụ: Băng dính điện, dây thít nhựa, đầu cos (nếu dùng cáp lớn).

5 Quy Tắc An Toàn Vàng

1. Ngắt cầu dao tổng: Luôn ngắt CB tổng của điện lưới và tắt máy phát điện. Tốt nhất nên ngắt aptomat ngoài cột điện.
2. Kiểm tra lại: Dùng bút thử điện kiểm tra tất cả các cọc đấu để chắc chắn 100% không còn điện.
3. Thông báo: Dán thông báo “ĐANG SỬA CHỮA” tại CB tổng.
4. Bảo hộ: Đeo găng tay cách điện, làm việc tại môi trường khô ráo.
5. Siết chặt ốc: Sau khi đấu, đảm bảo các mối nối đã được siết chặt. Mối nối lỏng sẽ gây move (đánh lửa) và cháy.

Ứng Dụng 1: Đấu Cầu Dao Đảo Chiều 1 Pha (Lưới/Máy Phát)

Đây là ứng dụng phổ biến nhất cho gia đình, sử dụng 1 nguồn điện lưới và 1 máy phát điện dự phòng. Chúng ta dùng Cầu dao đảo chiều 1 pha 2 cực (2P), loại này có 6 cọc đấu (3 hàng x 2 cột).

Sơ đồ đấu nối (Nguyên tắc VÀNG)

• HÀNG TRÊN (2 cọc): Nguồn 1 – ĐIỆN LƯỚI (1 dây Nóng L, 1 dây Nguội N).
• HÀNG GIỮA (2 cọc): PHỤ TẢI (Đấu vào CB tổng của nhà).
• HÀNG DƯỚI (2 cọc): Nguồn 2 – MÁY PHÁT ĐIỆN (1 dây L, 1 dây N).

Nguyên lý hoạt động: Gạt lên (Vị trí 1) – Dùng điện Lưới. | Để giữa (Vị trí 0) – TẮT. | Gạt xuống (Vị trí 2) – Dùng máy phát.

Hướng dẫn 4 bước lắp đặt

1. Bước 1: Ngắt điện. (Đã nêu ở mục 2.2).
2. Bước 2: Đấu Tải (Hàng Giữa). Lấy 2 dây (Nóng và Nguội) từ đầu vào CB tổng của gia đình, đấu vào 2 cọc ở HÀNG GIỮA của cầu dao.
3. Bước 3: Đấu Nguồn Lưới (Hàng Trên). Lấy 2 dây (Nóng và Nguội) từ đồng hồ điện (sau CB của điện lực) đấu vào 2 cọc HÀNG TRÊN. Lưu ý: Đấu đúng thứ tự Nóng (L) và Nguội (N) thẳng hàng.
4. Bước 4: Đấu Máy Phát (Hàng Dưới). Lấy 2 dây (Nóng và Nguội) từ ổ cắm của máy phát điện đấu vào 2 cọc HÀNG DƯỚI. Đảm bảo đúng thứ tự Nóng-Nguội.

📞

Hotline tư vấn 0968.27.11.99

Ms. Thanh Tâm

Chuyên Viên tư vấn & báo giá

⚡ Phản hồi trong 5 phút

Chat ngay qua Zalo Official

Ứng Dụng 2: Đấu Cầu Dao Đảo Chiều 3 Pha (Lưới/Máy Phát)

Áp dụng cho nhà xưởng, biệt thự lớn sử dụng điện 3 pha (380V). Chúng ta phải chuyển đổi cả 3 dây pha (L1, L2, L3) và dây trung tính (N). Do đó, bắt buộc phải dùng Cầu dao đảo chiều 3 pha 4 cực (4P).

Loại 4P sẽ có 12 cọc đấu (3 hàng x 4 cột).

Sơ đồ đấu nối 3 pha 4P

• HÀNG TRÊN (4 cọc): Nguồn 1 – ĐIỆN LƯỚI (L1, L2, L3, N).
• HÀNG GIỮA (4 cọc): PHỤ TẢI (Đấu vào CB khối MCCB tổng của xưởng).
• HÀNG DƯỚI (4 cọc): Nguồn 2 – MÁY PHÁT ĐIỆN 3 PHA (L1, L2, L3, N).

Cảnh báo kỹ thuật: Phải đấu nối ĐÚNG THỨ TỰ PHA (L1-L1, L2-L2, L3-L3) ở cả 3 hàng. Đấu ngược pha (sai thứ tự) sẽ gây cháy động cơ 3 pha (nếu có).

Ứng Dụng 3: Đấu Cầu Dao Đảo Chiều Cho Máy Bơm (Auto/Manual)

Đây là một ứng dụng khác, không phải để chuyển nguồn điện mà để **chuyển chế độ điều khiển** cho máy bơm nước. Mục đích là khi phao điện tự động bị hỏng, bạn có thể gạt cầu dao sang chế độ “Thủ công” (Manual) để bơm nước tạm thời.

Sơ đồ đấu nối (Chế độ Tự Động / Thủ Công)

• HÀNG GIỮA (2 cọc): TẢI – Đấu 2 dây (L, N) ra thẳng MÁY BƠM.
• HÀNG TRÊN (2 cọc): Chế độ TỰ ĐỘNG (Auto)- Đấu dây Nguồn N (từ CB) vào cọc N (Trên).

  – Đấu dây Nguồn L (từ CB) đi qua Phao Điện, rồi mới đấu vào cọc L (Trên).

• HÀNG DƯỚI (2 cọc): Chế độ THỦ CÔNG (Manual)- Đấu dây Nguồn N (từ CB) vào cọc N (Dưới).

  – Đấu dây Nguồn L (từ CB) vào thẳng cọc L (Dưới) (Bỏ qua phao điện).

Nguyên lý hoạt động: Gạt lên (Vị trí 1) – Bơm chạy Tự Động theo phao. | Gạt xuống (Vị trí 2) – Bơm chạy Thủ Công ngay lập tức.

Trường Hợp Nâng Cao (Sử Dụng 3 Nguồn Điện)

Một số trường hợp (như Bài B đề cập) có thể cần dùng 3 nguồn (ví dụ: 2 công tơ điện lưới + 1 máy phát). Về mặt kỹ thuật, có thể đấu nối tiếp 2 cầu dao đảo chiều, nhưng việc này rất phức tạp và không an toàn cho người không có chuyên môn.

Khuyến nghị của chuyên gia: Đối với các hệ thống từ 3 nguồn điện trở lên, tuyệt đối không dùng cầu dao đảo chiều thủ công. Bạn phải sử dụng Tủ Chuyển Nguồn Tự Động (ATS). Tủ ATS có các bộ khóa liên động (interlock) và logic điều khiển tự động, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hệ thống.

Câu Hỏi Thường Gặp

Làm thế nào để tăng độ bền cho cầu dao đảo chiều?

Chọn cầu dao có dòng định mức (A) lớn hơn ít nhất 30% so với CB tổng. Siết chặt các mối nối và kiểm tra định kỳ (6 tháng/lần) để tránh move.

Phân biệt nhanh cầu dao 1 pha và 3 pha?

Loại 1 pha (dân dụng) dùng 2 Cực (2P) để chuyển 2 dây (Nóng, Nguội), có tổng 6 cọc đấu. Loại 3 pha (công nghiệp) bắt buộc dùng 4 Cực (4P) để chuyển 4 dây (L1, L2, L3, Nguội), có tổng 12 cọc đấu.

Tại sao không dùng 2 CB riêng mà phải dùng cầu dao đảo chiều?

Vì cầu dao đảo chiều có cơ chế khóa liên động cơ khí. Nó BẮT BUỘC bạn phải ngắt nguồn này (về vị trí 0) trước khi bật nguồn kia. Nếu dùng 2 CB riêng, chỉ một sơ suất (quên ngắt CB lưới khi bật máy phát) sẽ gây ra thảm họa xông điện, cháy nổ ngay lập tức.