Kỹ Sư QS Là Gì? Lộ Trình Thăng Tiến & Sự Thật Về Nghề “Đếm Tiền” Trong Xây Dựng (Cập Nhật 2025)
Trong ngành xây dựng đầy khói bụi và tiếng ồn, nếu như Kiến trúc sư là người vẽ nên ước mơ, Kỹ sư kết cấu là người tạo nên bộ khung vững chãi, thì có một nhân vật thầm lặng nhưng nắm giữ “sinh mệnh tài chính” của cả dự án. Họ là người quyết định nhà thầu có lãi hay lỗ, chủ đầu tư có bị “hớ” hay không.
Họ chính là Kỹ sư QS (Quantity Surveyor).
Có một thực tế là: 80% sinh viên kỹ thuật mới ra trường hoặc thậm chí người làm trái ngành khi nghe đến QS đều rất mơ hồ. “QS có phải là giám sát không?”, “Làm QS có cần ra công trường phơi nắng không?”, “Tại sao lương QS lại cao hơn kỹ sư hiện trường?”…
Bài viết này, được đúc kết từ kinh nghiệm 20 năm làm nghề cơ điện và quản lý dự án tại KTH Electric, sẽ là cuốn cẩm nang toàn tập, giải mã từ A-Z về nghề QS – một trong những vị trí “hot” nhất và cũng “đau đầu” nhất ngành xây dựng hiện nay.
Phần 1: Định Nghĩa Chính Xác – Kỹ Sư QS Là Gì?
💡 Tóm tắt nhanh: QS (Quantity Surveyor) hay Kỹ sư định lượng là người quản lý toàn bộ về Khối lượng và Chi phí của dự án. Nhiệm vụ cốt lõi là tối ưu hóa ngân sách, kiểm soát dòng tiền từ giai đoạn đấu thầu đến khi quyết toán, đảm bảo lợi nhuận cho nhà thầu hoặc tiết kiệm chi phí cho chủ đầu tư.
QS Là Viết Tắt Của Từ Gì?
QS là viết tắt của Quantity Surveyor. Dịch sát nghĩa nhất sang tiếng Việt là Kỹ sư định lượng hoặc Kỹ sư dự toán. Tuy nhiên, trong ngôn ngữ công trường hàng ngày, anh em chúng tôi vẫn quen gọi ngắn gọn là “Dân QS”.
Hiểu một cách đơn giản nhất: Kỹ sư QS là người quản lý về khối lượng và chi phí của dự án xây dựng.
0968.27.11.99
Zalo Official
Nếu ví dự án xây dựng là một gia đình, thì Kỹ sư trưởng là người cha quyết định hướng đi, còn Kỹ sư QS chính là “tay hòm chìa khóa”, người mẹ quản lý chi tiêu từng đồng xu cắc bạc. Nhiệm vụ tối thượng của họ là giảm thiểu chi phí phát sinh nhưng vẫn phải đảm bảo chất lượng công trình theo đúng tiêu chuẩn.
Sự Nhầm Lẫn Tai Hại: QS, QC và QA
Phân biệt nhanh: QS lo về Tiền & Khối lượng. QC lo về Kỹ thuật & Chất lượng sản phẩm. QA lo về Quy trình & Hệ thống quản lý.
Rất nhiều bạn trẻ khi tìm kiếm từ khóa “Tuyển dụng kỹ sư QS” thường nhầm lẫn vị trí này với QA/QC. Hãy để tôi phân biệt rõ ràng cho bạn, vì sai một ly là đi một dặm trong định hướng nghề nghiệp:
| Vị trí | Trọng tâm | Nhiệm vụ chính |
|---|---|---|
| QS (Quantity Surveyor) | TIỀN & KHỐI LƯỢNG | Làm việc với con số, đơn giá, hợp đồng, hồ sơ thanh toán. |
| QC (Quality Control) | CHẤT LƯỢNG | Kiểm tra xem cây cột đổ bê tông có bị rỗ không, mối hàn ống thép có kín không. Làm việc trực tiếp với quy chuẩn, tiêu chuẩn. |
| QA (Quality Assurance) | QUY TRÌNH | Đảm bảo hệ thống quản lý chất lượng của công ty vận hành trơn tru (ISO, quy trình nội bộ). |
Tại sao QS lại quan trọng?
Hãy tưởng tượng, một dự án thi công hệ thống điện cho tòa nhà trị giá 100 tỷ đồng. Chỉ cần kỹ sư QS tính toán sai lệch 1% khối lượng dây cáp điện thôi, công ty có thể mất trắng 1 tỷ đồng. Đó là lý do tại sao, trong các cuộc họp giao ban, tiếng nói của bộ phận QS luôn rất có trọng lượng.
Phần 2: Bản Mô Tả Công Việc (JD) Của Kỹ Sư QS – Thực Tế Họ Làm Gì?
💡 Quy trình chuẩn 3 bước của QS chuyên nghiệp: (1) Bóc tách & Lập dự toán khi đấu thầu -> (2) Kiểm soát khối lượng & Thanh toán trong thi công -> (3) Bảo vệ khối lượng & Quyết toán khi hoàn công.
Đừng tin vào những gạch đầu dòng ngắn ngủi trên các trang tuyển dụng. Công việc thực tế của một QS phức tạp và áp lực hơn nhiều. Tùy thuộc vào việc bạn làm cho Nhà thầu thi công hay Ban quản lý dự án (Chủ đầu tư), nhiệm vụ sẽ khác nhau.
Tuy nhiên, quy trình làm việc chuẩn mực của một QS chuyên nghiệp thường trải qua 3 giai đoạn chính:
Giai Đoạn 1: Đấu Thầu & Lập Dự Toán (Giai đoạn “Bào mòn não”)
Đây là lúc dự án chưa bắt đầu, mọi thứ chỉ nằm trên bản vẽ.
- Bóc tách khối lượng (Take-off quantities): Từ bản vẽ thiết kế (AutoCAD, Revit), QS phải đo bóc xem cần bao nhiêu mét khối bê tông, bao nhiêu tấn thép, bao nhiêu mét ống luồn dây điện… Đây là kỹ năng sinh tồn số 1.
- Lập Bill of Quantities (BOQ): Sau khi có khối lượng, bạn phải áp vào bảng tiên lượng mời thầu.
- Tra giá & Xây dựng đơn giá (Unit Price): QS phải liên hệ với các nhà cung cấp vật tư để lấy báo giá mới nhất, kết hợp với định mức nhân công (Định mức 1776, 1091…) để ra được giá dự thầu cạnh tranh nhất.
Giai Đoạn 2: Thi Công & Kiểm Soát Chi Phí (Giai đoạn “Chiến đấu”)
Khi máy móc đã vào công trường, QS bắt đầu cuộc chiến giữ tiền.
- Kiểm soát thầu phụ: Với các nhà thầu chính như Coteccons hay Hòa Bình, hoặc các nhà thầu M&E như KTH Electric, việc quản lý khối lượng của thầu phụ là cực kỳ quan trọng. Bạn phải soi từng mét khối lượng họ trình lên xem có “khống” không.
- Lập hồ sơ thanh toán (Payment Application): Định kỳ hàng tháng, QS phải tập hợp biên bản nghiệm thu, tính toán khối lượng đã hoàn thành để làm hồ sơ “đòi tiền” Chủ đầu tư. Chậm hồ sơ ngày nào, anh em công trường đói lương ngày đó.
- Quản lý phát sinh (Variations): Đây là “mỏ vàng” hoặc “hố tử thần”. Nếu thiết kế thay đổi, QS phải lập tức làm hồ sơ pháp lý để đòi thêm tiền (Claim). Nếu quên bước này, nhà thầu sẽ lỗ nặng.
Giai Đoạn 3: Quyết Toán & Hoàn Công (Giai đoạn “Chốt sổ”)
- Tổng hợp toàn bộ chi phí, bảo vệ khối lượng lần cuối với đơn vị Kiểm toán độc lập.
- Lập hồ sơ quyết toán và hồ sơ hoàn công để thanh lý hợp đồng.
Phần 3: Bộ Kỹ Năng & Công Cụ “Sống Còn” Của Kỹ Sư QS
💡 Vũ khí của QS thời đại 4.0: Excel Advanced (Pivot, VBA), Phần mềm dự toán (G8, F1), AutoCAD và đặc biệt là BIM/Revit để bóc tách tự động chính xác.
Để trở thành một “cao thủ” trong nghề QS, tấm bằng đại học Xây dựng hay Bách khoa chỉ là vé gửi xe. Dưới đây là những vũ khí bạn bắt buộc phải trang bị:
1. Kỹ năng Đọc bản vẽ & Bóc tách khối lượng
Bạn không thể tính tiền cho một thứ mà bạn không hình dung ra nó là gì.
- Kỹ sư QS Xây dựng: Phải am hiểu kết cấu, kiến trúc, biết cách trừ giao cột – dầm – sàn.
- Kỹ sư QS MEP (Cơ điện): Phải hiểu nguyên lý hệ thống điện, cấp thoát nước, HVAC.
2. Kỹ năng Tin học & Phần mềm chuyên dụng
- Excel: Đây là vật bất ly thân. Không chỉ là hàm SUM, bạn phải là bậc thầy của VLOOKUP, INDEX-MATCH, PIVOT TABLE và các kỹ thuật xử lý dữ liệu lớn. Một file dự toán có thể lên tới hàng nghìn dòng, Excel yếu là bạn “chết”.
- Phần mềm Dự toán: Tại Việt Nam, G8, F1, Eta là những cái tên phổ biến nhất để tra định mức nhà nước.
- AutoCAD: Không cần vẽ nhanh như họa viên, nhưng phải biết dùng các lệnh đo đếm (List, Area, Data Extraction) để bóc khối lượng nhanh.
Năm 2025, khái niệm 5D BIM (Mô hình thông tin xây dựng 5 chiều – tích hợp chi phí) đang dần thay thế cách làm thủ công. Biết sử dụng Revit để bóc tách khối lượng tự động hoặc các phần mềm như Cubicost, CostX sẽ là điểm cộng tuyệt đối giúp bạn deal được mức lương cao hơn 20-30% so với mặt bằng chung.
3. Kỹ năng Mềm: Đàm phán & “Thần kinh thép”
Nghe có vẻ hơi quá, nhưng QS là nghề cãi nhau. Sự mềm mỏng nhưng kiên quyết, dựa trên bằng chứng (Evidence-based) là chìa khóa thành công.
4. Kỹ Năng Đặc Thù Của Kỹ Sư QS MEP (Cơ Điện)
Khác với QS Xây dựng chỉ quan tâm đến bê tông sắt thép, Kỹ sư QS MEP tại các công ty như KTH Electric đòi hỏi tư duy hệ thống cao hơn nhiều. Bạn phải hiểu về:
- Vật tư phụ (Consumables): Khi bóc khối lượng dây cáp, QS “gà mờ” chỉ đo chiều dài dây. QS chuyên nghiệp phải biết tính thêm đầu cos, băng keo, ốc siết cáp, thang máng cáp và hệ số hao hụt thi công (thường là 5-10%).
- Spec (Thông số kỹ thuật): Phân biệt rõ sự chênh lệch giá giữa CB của Schneider vs Mitsubishi, dây Cadivi vs Thịnh Phát. Sai Spec là sai tiền tỷ.
Phần 4: Lộ Trình Thăng Tiến & Mức Lương Kỹ Sư QS Năm 2025
💡 Cập nhật 2025: Mức lương QS hiện nằm trong Top 3 ngành xây dựng. Fresher từ 8-12 triệu, Senior từ 20-35 triệu và cấp Manager có thể đạt >60 triệu/tháng (chưa tính thưởng dự án).
Rất nhiều bạn sinh viên hỏi tôi: “Làm QS có giàu không?”. Câu trả lời là: Nghề này không giúp bạn giàu xổi như đầu tư đất, nhưng nó mang lại thu nhập cực kỳ ổn định và cao hơn mặt bằng chung kỹ sư hiện trường.
Dưới đây là khảo sát mức lương thực tế tại thị trường Việt Nam (Hà Nội & TP.HCM) cập nhật 2025:
Fresher QS
8 – 12 Triệu
Yêu cầu: < 1 năm kinh nghiệm. Biết đọc bản vẽ, Excel cơ bản, chịu khó học hỏi.
Junior QS
13 – 18 Triệu
Yêu cầu: 1 – 3 năm kinh nghiệm. Độc lập bóc tách, làm hồ sơ thanh toán.
Senior QS / Leader
20 – 35 Triệu
Yêu cầu: 3 – 7 năm kinh nghiệm. Quản lý nhóm, đàm phán hợp đồng, FIDIC.
QS Manager
40 – 60 Triệu ++
Yêu cầu: > 7 năm kinh nghiệm. Hoạch định chiến lược giá, tham mưu Ban Giám Đốc.
Phần 5: Góc Khuất Của Nghề & Lời Khuyên Từ Chuyên Gia
Bên cạnh hào quang lương cao và ngồi phòng lạnh, nghề QS cũng chứa đựng nhiều cay đắng mà ít ai kể cho bạn nghe.
Áp lực “Sai con toán, bán con trâu”
Kỹ sư hiện trường sai sót có thể đập đi làm lại (tốn công), nhưng QS sai sót về đơn giá trong hợp đồng trọn gói thì công ty phải bỏ tiền túi ra bù. Áp lực về sự chính xác đến từng con số 0 là vô cùng lớn.
Mùa quyết toán – Mùa “ngủ tại văn phòng”
Vào giai đoạn đóng dự án hoặc đấu thầu gấp, chuyện QS làm việc đến 2-3 giờ sáng, ăn mì tôm thay cơm là chuyện… bình thường như cân đường hộp sữa.
Lời khuyên cho các bạn trẻ muốn theo nghề:
- ✓
Hãy ra công trường trước: Đừng vội ngồi văn phòng ngay. Hãy dành 1-2 năm lấm lem bùn đất để biết viên gạch xây thế nào, ống điện đi ra sao. Sau này khi bóc tách, bạn sẽ có “cảm giác về khối lượng” (Sense of quantity) mà không sách vở nào dạy được.
- ✓
Học luật xây dựng: Nghị định 10/2021, Luật Đấu thầu… là những thứ khô khan nhưng là “khiên bảo vệ” cho bạn khi tranh luận pháp lý.
- ✓
Rèn luyện tính trung thực: QS nắm tiền. Cám dỗ từ thầu phụ, nhà cung cấp là rất lớn. Hãy giữ cái đầu lạnh và trái tim nóng để đi đường dài với nghề.
❓ FAQ – Câu Hỏi Thường Gặp Về Nghề QS
Phần 6: Kết Luận & Cơ Hội Tại KTH Electric
Nghề Kỹ sư QS là một mắt xích không thể thiếu trong guồng quay của ngành công nghiệp xây dựng hiện đại. Nó đòi hỏi sự tỉ mỉ của kế toán, tư duy logic của kỹ sư và sự khéo léo của nhà ngoại giao.
Tại KTH Electric, chúng tôi luôn đánh giá cao vai trò của đội ngũ QS. Là một đơn vị uy tín trong lĩnh vực thi công hệ thống điện và cơ điện (MEP), chúng tôi hiểu rằng: Một dự án thành công không chỉ là đèn sáng, máy chạy, mà còn là sự minh bạch và hiệu quả về chi phí.
Nếu bạn đang tìm kiếm một môi trường chuyên nghiệp để phát triển sự nghiệp QS mảng Cơ Điện, hoặc bạn là Chủ đầu tư đang cần tư vấn giải pháp thi công tối ưu chi phí, hãy liên hệ với chúng tôi.
CÔNG TY TNHH KTH ELECTRIC
🏗️ Chuyên: Tư vấn thiết kế, thi công hệ thống điện nhà xưởng, điện tòa nhà, trạm biến áp và hệ thống PCCC.
🏢 Địa chỉ: 251 Phạm Văn Chiêu, Phường An Hội Tây, TP Hồ Chí Minh.
📞 Hotline: 0968.27.11.99 (Tư vấn kỹ thuật & Tuyển dụng)
📧 Email: kthelectric.com@gmail.com
“KTH Electric – Uy tín tạo nên thương hiệu, Chất lượng dựng xây niềm tin.”
Ông Đỗ Tấn Tuấn là người trực tiếp phụ trách toàn bộ nội dung trên website kth-electric.com. Các bài viết được xây dựng từ nguồn kiến thức chuyên sâu, kết hợp giữa tài liệu tham khảo uy tín (có trích dẫn cụ thể) và kinh nghiệm thực tiễn dày dặn của ông. Vì vậy, bạn đọc có thể hoàn toàn tin tưởng vào tính chính xác và độ tin cậy của thông tin, đảm bảo mỗi nội dung chia sẻ đều mang lại giá trị tham khảo hữu ích và đáng tin cậy.