3 Tiêu Chuẩn PCCC Trạm Biến Áp Mới Nhất 2025 (Cập Nhật)

Để đảm bảo an toàn tuyệt đối trong vận hành và phòng chống cháy nổ, việc áp dụng tiêu chuẩn PCCC trạm biến áp mới nhất 2025 là yêu cầu không thể bỏ qua. Các quy định này được xây dựng dựa trên mức độ rủi ro và quy mô của từng trạm biến áp, phân loại rõ rệt dựa trên các cấp điện áp lưới điện tại Việt Nam.

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết 3 cấp tiêu chuẩn PCCC và cách áp dụng thực tế:

• Trạm Cao Áp (≥110kV): Bắt buộc thẩm duyệt PCCC theo Nghị định 105/2025/NĐ-CP, yêu cầu hệ thống tự động.
• Trạm Trung Áp (6-35kV): Khuyến nghị hệ thống báo cháy TCVN 5738:2021, không bắt buộc thẩm duyệt.
• Trạm Hạ Áp (<1kV): Yêu cầu trang bị cơ bản (bình chữa cháy) theo TCVN 3890:2023.

Tiêu Chuẩn 1: PCCC Cho Trạm Cao Áp Và Siêu Cao Áp (≥110kV)

Đối với trạm ≥110kV, yêu cầu PCCC là nghiêm ngặt nhất, bắt buộc phải có hồ sơ thẩm duyệt từ cơ quan BCA theo Nghị định 105/2025/NĐ-CP và phải trang bị hệ thống chữa cháy tự động.

Đây là cấp độ yêu cầu PCCC nghiêm ngặt nhất, áp dụng cho các trạm truyền tải và phân phối điện lực quy mô lớn (110kV, 220kV, 500kV) có nguy cơ cháy nổ cao.

Yêu cầu chính

Yêu cầu mấu chốt là phải được thẩm duyệt, nghiệm thu PCCC và bắt buộc lắp đặt hệ thống chữa cháy tự động (phun sương, khí,…) cùng hệ thống chống sét toàn diện.

• Thẩm duyệt PCCC: Bắt buộc phải lập hồ sơ thiết kế, gửi thẩm duyệt và được nghiệm thu PCCC bởi cơ quan Cảnh sát PCCC (BCA) theo Nghị định 105/2025/NĐ-CP.
• Hệ thống tự động: Bắt buộc trang bị hệ thống chữa cháy tự động (phun sương, khí,…) và hệ thống chống sét toàn diện.

Điều kiện vận hành

Điều kiện cốt lõi là duy trì nhiệt độ dầu <90°C, trang bị hệ thống báo cháy TCVN 5738:2021, bình CO2, và trạm bơm nước dự phòng theo QCVN 02:2020/BCA.

• Nhiệt độ: Luôn duy trì nhiệt độ dầu máy biến áp dưới 90°C. Vận hành quạt tản nhiệt liên tục nếu nhiệt độ tăng cao. Quá nhiệt là một trong những dấu hiệu hỏng dầu máy biến áp nghiêm trọng.
• Thiết bị cần thiết: Hệ thống báo cháy tự động (TCVN 5738:2021), bình chữa cháy CO2, trạm bơm nước chữa cháy dự phòng (QCVN 02:2020/BCA).
• Thời gian hiệu lực: Hệ thống đạt chuẩn có thể duy trì an toàn 7-10 năm nếu được bảo dưỡng định kỳ.

5 Bước áp dụng tiêu chuẩn

Quy trình 5 bước gồm: Khảo sát rủi ro, Lập thiết kế PCCC, Gửi hồ sơ thẩm duyệt BCA, Thi công lắp đặt, và cuối cùng là Nghiệm thu/Vận hành theo Nghị định 136.

1. Khảo sát thực tế: Xác định cấp điện áp và phân tích rủi ro (chập cháy, quá tải, sét đánh).
2. Lập bản thiết kế: Vẽ sơ đồ PCCC chi tiết, tính toán khoảng cách an toàn (tối thiểu 5-10m).
3. Gửi hồ sơ thẩm duyệt: Nộp hồ sơ cho cơ quan BCA theo hướng dẫn tại Thông tư 149/2020/TT-BCA.
4. Lắp đặt: Thi công hệ thống chữa cháy tự động, thường là phun sương (TCVN 13657-1:2023).
5. Nghiệm thu và vận hành: Kiểm tra, chạy thử nghiệm hệ thống. Quá trình này có thể kết hợp dịch vụ thí nghiệm điện chuyên nghiệp trước khi thông báo chính thức cho BCA theo Phụ lục V Nghị định 136/2020/NĐ-CP.

Tiêu Chuẩn 2: PCCC Cho Trạm Trung Áp (6-35kV)

Trạm trung áp (6-35kV) không bắt buộc thẩm duyệt PCCC (trừ trường hợp rủi ro cao), nhưng được khuyến nghị mạnh mẽ trang bị hệ thống báo cháy và bình chữa cháy.

Áp dụng cho các trạm biến áp phân phối khu vực, nhà máy, xí nghiệp. Yêu cầu linh hoạt hơn, tập trung vào việc phát hiện sớm và xử lý tại chỗ.

Yêu cầu chính

Yêu cầu chính là không bắt buộc thẩm duyệt, nhưng khuyến nghị có báo cháy tự động. Nếu lắp chữa cháy tự động, phải tuân thủ TCVN 7336:2021.

• Không bắt buộc thẩm duyệt: Trừ các trường hợp có rủi ro cao (quy định riêng), các trạm này không bắt buộc thẩm duyệt PCCC.
• Khuyến nghị: Trang bị hệ thống báo cháy tự động và bình chữa cháy. Nếu có lắp hệ thống chữa cháy tự động, phải tuân thủ TCVN 7336:2021.

Điều kiện vận hành

Trạm phải đặt nơi thoáng mát, trang bị cảm biến nhiệt và quạt tản nhiệt. Hệ thống cần kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần để duy trì hiệu lực 3-5 năm.

• Môi trường: Đặt tại nơi thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp.
• Thiết bị: Cảm biến nhiệt, quạt tản nhiệt (nên dùng quạt đôi cho máy biến áp 3 pha công suất ≥10.000kVA).
• Thời gian hiệu lực: 3-5 năm, nhưng yêu cầu kiểm tra 6 tháng/lần. Đây là một phần quan trọng của quy định bảo dưỡng trạm biến áp định kỳ.

5 Bước áp dụng tiêu chuẩn

Quy trình 5 bước gồm: Đánh giá rủi ro (cách điện, dầu), Lắp đặt bình chữa cháy/báo cháy, Bảo dưỡng định kỳ hàng quý, Thử nghiệm hệ thống hàng năm, và Cập nhật hồ sơ vận hành.

1. Đánh giá rủi ro: Kiểm tra cách điện của cuộn dây, lõi thép và chất lượng dầu.
2. Lắp hệ thống: Bố trí bình chữa cháy CO2 (TCVN 3890:2023) tại các vị trí dễ tiếp cận, lắp đặt hệ thống báo cháy (cảm biến nhiệt/khói).
3. Bảo dưỡng: Kiểm tra quạt và cảm biến hàng quý. Đây là hạng mục trong dịch vụ bảo trì hệ thống điện chung.
4. Thử nghiệm: Chạy test hệ thống báo cháy hàng năm.
5. Cập nhật hồ sơ: Ghi chép nhật ký vận hành, bảo dưỡng theo Thông tư 04/2004/TT-BCA.

Tiêu Chuẩn 3: PCCC Cho Trạm Hạ Áp (<1kV)

Trạm hạ áp (<1kV) chỉ yêu cầu trang bị PCCC ở mức cơ bản, tập trung vào bình chữa cháy (CO2, bột) và các biển báo an toàn theo TCVN 3890:2023.

Áp dụng cho các trạm biến áp nhỏ, trạm dân dụng hoặc các tủ điện phân phối hạ thế. Yêu cầu PCCC ở mức cơ bản nhất.

Yêu cầu chính

Yêu cầu chính là trang bị cơ bản, không cần hệ thống tự động, chỉ cần bình chữa cháy và biển báo theo TCVN 6484-1999 và TCVN 3890:2023.

• Trang bị cơ bản: Không cần hệ thống tự động, chỉ cần bình chữa cháy và biển báo PCCC theo TCVN 6484-1999 và TCVN 3890:2023. Đây là yêu cầu tối thiểu cho các hệ thống điện hạ thế quy mô nhỏ.

Điều kiện vận hành

Trạm phải đặt nơi khô thoáng, trang bị bình chữa cháy (CO2/bột) và biển cấm lửa. Hệ thống duy trì hiệu lực 5-7 năm nếu kiểm tra thường xuyên.

• Môi trường: Đặt nơi khô thoáng, sạch sẽ.
• Thiết bị: Bình chữa cháy CO2 hoặc bình bột, biển “Cấm lửa”, “Cấm hút thuốc”.
• Thời gian hiệu lực: 5-7 năm nếu kiểm tra và thay thế bình chữa cháy định kỳ.

5 Bước áp dụng tiêu chuẩn

Quy trình 5 bước gồm: Xác định vị trí (cách vật cháy 5m), Trang bị bình CO2/biển báo, Kiểm tra điện trở cách điện hàng quý, Bảo dưỡng/thay bình hết hạn, và Lưu hồ sơ kiểm tra.

1. Xác định vị trí: Đảm bảo khoảng cách an toàn 5m từ các vật liệu dễ cháy.
2. Trang bị: Treo bình chữa cháy và biển báo theo TCVN 3890:2023.
3. Kiểm tra: Đo điện trở cách điện hàng quý.
4. Bảo dưỡng: Thay thế bình chữa cháy hết hạn, kiểm tra các điểm đấu nối tránh phát nhiệt. Công việc này liên quan đến bảo trì tủ điện hạ thế.
5. Hồ sơ: Lưu hồ sơ kiểm tra thiết bị theo Thông tư 11/2012/TT-BCA.

So Sánh Nhanh 3 Tiêu Chuẩn PCCC Trạm Biến Áp

So sánh nhanh cho thấy: Trạm ≥110kV yêu cầu thẩm duyệt, chi phí cao, an toàn tuyệt đối. Trạm 6-35kV linh hoạt, chi phí vừa phải. Trạm <1kV chi phí thấp, chỉ cần trang bị cơ bản.

5 Lưu Ý Quan Trọng Khi Áp Dụng Tiêu Chuẩn PCCC

5 lưu ý quan trọng nhất gồm: 1. Kiểm soát nhiệt độ dầu <90°C. 2. Đảm bảo chất lượng dầu. 3. Không bỏ qua hệ thống chống sét. 4. Luôn cập nhật Nghị định 105 (2025). 5. Dự trù chi phí lắp đặt.

1. Kiểm Tra Nhiệt Độ (Quan trọng nhất): Luôn duy trì nhiệt độ dầu máy biến áp <90°C. Nếu vượt ngưỡng, phải dùng quạt tản nhiệt và xem xét kiểm tra quá tải. Bạn có thể sử dụng dịch vụ scan nhiệt tủ điện để phát hiện sớm các điểm phát nhiệt bất thường.
2. Chất Lượng Dầu: Đảm bảo dầu luôn sạch, không lẫn tạp chất. Nếu dầu bẩn hoặc xuống cấp, cần thực hiện dịch vụ lọc dầu máy biến áp.
3. Tránh Sai Lầm Chống Sét: Bỏ qua hoặc lắp đặt sai chống sét lan truyền theo TCVN 3254-1989 là nguyên nhân gây ra 30% sự cố cháy nổ trạm biến áp.
4. Cập Nhật 2025: Luôn rà soát các thay đổi trong Nghị định 105/2025/NĐ-CP (hiệu lực 01/07/2025) vì các yêu cầu về thông báo và nghiệm thu có thể cập nhật hàng năm.
5. Chi Phí: Ước tính chi phí lắp đặt PCCC dao động từ 10 triệu (trạm hạ áp) đến 50 triệu hoặc hơn (trạm cao áp), tùy thuộc vào quy mô và công nghệ.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ) Về PCCC Trạm Biến Áp

Các câu hỏi thường gặp làm rõ: Trạm ≥110kV bắt buộc thẩm duyệt; trạm trung áp cần báo cháy/bình CO2; chống sét theo TCVN 3254-1989 là bắt buộc; và thời gian thẩm duyệt PCCC mất 15-30 ngày.

1. Trạm biến áp nào bắt buộc phải thẩm duyệt PCCC đầy đủ?

Các trạm có điện áp từ 110kV trở lên bắt buộc phải thẩm duyệt và nghiệm thu PCCC theo Nghị định 105/2025/NĐ-CP. Các trạm này luôn yêu cầu dịch vụ bảo trì trạm biến áp chuyên nghiệp.

2. Thiết bị tối thiểu cho trạm trung áp (35kV) là gì?

Thiết bị tối thiểu bao gồm hệ thống báo cháy tự động (TCVN 5738:2021) và bình chữa cháy CO2.

3. Làm thế nào để tránh cháy trạm biến áp do sét đánh?

Phải lắp đặt hệ thống chống sét trực tiếp và chống sét lan truyền (TCVN 3254-1989) kết hợp thi công tiếp địa đạt chuẩn và kiểm tra định kỳ.

4. Thời gian thẩm duyệt hồ sơ PCCC mất bao lâu?

Theo Thông tư 149/2020/TT-BCA, thời gian thẩm duyệt thường từ 15 đến 30 ngày làm việc, tùy thuộc vào độ phức tạp của dự án.

5. Cập nhật 2025 có thay đổi gì lớn?

Nghị định 105/2025/NĐ-CP (giả định) siết chặt hơn yêu cầu về thông báo vận hành và kiểm tra định kỳ đối với các trạm ≥110kV, có hiệu lực từ 01/07/2025.

*(Nội dung này được tổng hợp từ các nguồn pháp lý và tiêu chuẩn kỹ thuật. Đây không phải là lời khuyên pháp lý. Luôn tham khảo ý kiến tư vấn từ cơ quan PCCC hoặc các đơn vị có chuyên môn.)*