Recloser và LBS: Nên Chọn Dùng Loại Nào Cho Lưới Điện?
Lựa chọn phụ thuộc vào ưu tiên của bạn. Chọn LBS nếu ưu tiên hàng đầu là chi phí đầu tư thấp cho phụ tải không quan trọng. Chọn Recloser khi yêu cầu độ tin cậy, khả năng tự động hóa cao và xử lý sự cố thoáng qua cho các phụ tải quan trọng.
Trong vận hành và thiết kế lưới điện phân phối, việc lựa chọn thiết bị đóng cắt phù hợp là một trong những quyết định quan trọng nhất. Lựa chọn này ảnh hưởng trực tiếp đến độ tin cậy cung cấp điện, an toàn vận hành và tổng chi phí đầu tư.
Hai thiết bị phổ biến thường được đặt lên bàn cân so sánh trong lưới điện trung thế là Recloser (Máy cắt tự đóng lại) và LBS (Load Break Switch – Máy cắt phụ tải).
Cả hai đều là thiết bị đóng cắt, nhưng chúng có mục đích thiết kế, nguyên lý hoạt động, khả năng bảo vệ và chi phí hoàn toàn khác biệt. Vậy, khi nào nên dùng Recloser và khi nào LBS là lựa chọn hợp lý? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết để giúp bạn có câu trả lời.

Điểm Tương Đồng: Khả Năng Đóng Cắt Khi Có Tải
Điểm chung cơ bản và quan trọng nhất là cả Recloser và LBS đều có khả năng đóng và cắt mạch điện một cách an toàn khi mạch điện đó đang mang tải.
Điểm chung lớn nhất và cơ bản nhất giữa Recloser và LBS là cả hai đều có khả năng đóng cắt mạch điện khi đang có tải.
Đây là ưu điểm vận hành vượt trội so với các loại cầu dao cách ly (Disconnector) thông thường, vốn chỉ được phép thao tác khi mạch đã được ngắt tải (không tải) để tránh phát sinh hồ quang nguy hiểm.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khả năng cắt tải của LBS thường bị giới hạn ở một dòng tải nhất định và không có khả năng cắt dòng sự cố. Trong khi đó, Recloser được thiết kế để cắt cả dòng tải định mức và dòng sự cố lớn.
So Sánh Chi Tiết Recloser và LBS
Khác biệt lớn nhất là Recloser là thiết bị bảo vệ tự động (như một máy cắt thông minh), tự động cắt và đóng lại khi có sự cố. Còn LBS là thiết bị đóng cắt thủ công (hoặc có động cơ) và không tự bảo vệ, nó cần đi kèm cầu chì để bảo vệ.
Sự khác biệt thực sự giữa hai thiết bị này nằm ở nguyên lý hoạt động, khả năng bảo vệ tự động và mục đích sử dụng.
| Tiêu chí | LBS (Máy cắt phụ tải) | Recloser (Máy cắt tự đóng lại) |
|---|---|---|
| Nguyên lý hoạt động | Thủ công (hoặc có động cơ). Hoạt động như một công tắc tải. Việc đóng/mở thường được thực hiện bằng sào vận hành hoặc điều khiển từ xa (nếu có động cơ). | Tự động. Là một bộ ngắt mạch thông minh, có bộ điều khiển (tủ điều khiển) cho phép lập trình các lần đóng/cắt lặp đi lặp lại. |
| Khả năng bảo vệ | Không tự bảo vệ. Bản thân LBS chỉ có công dụng đóng/cắt tải. Để bảo vệ quá tải và ngắn mạch, LBS phải được sử dụng kết hợp với cầu chì tự rơi (FCO) hoặc cầu chì trung thế. | Tích hợp bảo vệ. Tự động ngắt mạch khi có lỗi (quá tải, ngắn mạch). Nó sẽ thử đóng lại (reclose) theo số lần được lập trình (thường 3-4 lần) để khôi phục nguồn điện nếu lỗi đã được giải quyết. |
| Xử lý sự cố | Thụ động. Khi có sự cố, cầu chì kết hợp sẽ nổ và LBS sẽ mở ra (nếu có cơ cấu liên động). Cần có người vận hành đến thay thế cầu chì và đóng lại LBS. | Chủ động. Được thiết kế để xử lý sự cố thoáng qua (chiếm phần lớn sự cố lưới điện). Tự động dập tắt lỗi và khôi phục điện, giảm thời gian mất điện (SAIDI/SAIFI). |
| Vận hành & Lắp đặt | Đơn giản, dễ lắp đặt và bảo dưỡng. Không yêu cầu người vận hành có trình độ chuyên môn quá cao. | Phức tạp hơn, yêu cầu kỹ thuật cao. Người vận hành cần có trình độ chuyên môn để lập trình, cài đặt và bảo trì tủ điện trung thế. |
| Chi phí đầu tư | Thấp. Phù hợp với các dự án cần tối ưu chi phí. | Cao. Chi phí đầu tư ban đầu cao hơn LBS đáng kể. |
| Vị trí lắp đặt | Thường lắp ở các nhánh rẽ, khu vực ít phụ tải, không quan trọng, hoặc tại các trạm biến áp (trạm phân phối nhỏ, trạm Kiosk). | Đặt tại trạm biến áp (bảo vệ chính), trên đường dây trục chính (phân đoạn), hoặc trên các nhánh rẽ quan trọng (như cấp cho nhà máy, khu công nghiệp). |
Phân Tích: Khi Nào Nên Dùng LBS?
Bạn nên chọn LBS khi ngân sách là ưu tiên hàng đầu và phụ tải không yêu cầu độ tin cậy cung cấp điện quá cao, ví dụ như các trạm biến áp công cộng nhỏ, khu vực nông nghiệp hoặc các nhánh rẽ ít quan trọng.
LBS (thường kết hợp với cầu chì) là giải pháp tối ưu về chi phí cho các ứng dụng không yêu cầu độ tin cậy cung cấp điện ở mức cao nhất hoặc ở những nơi không có sự cố thoáng qua thường xuyên.
Nên chọn LBS khi:
- Ngân sách là ưu tiên hàng đầu: Nếu quy mô dự án nhỏ, LBS giúp tiết kiệm chi phí đầu tư đáng kể.
- Khu vực phụ tải không quan trọng: Cấp điện cho các khu vực có phụ tải nhỏ, không yêu cầu độ liên tục cung cấp điện cao (ví dụ: khu vực nông nghiệp, cụm dân cư nhỏ lẻ, trạm biến áp công cộng nhỏ).
- Vận hành đơn giản: Nơi không có sẵn đội ngũ kỹ thuật trình độ cao để vận hành và lập trình các thiết bị phức tạp.
- Giải pháp phân đoạn: Dùng để phân đoạn các nhánh rẽ, cô lập các điểm khi cần sửa chữa, bảo dưỡng. LBS cũng thường được tích hợp trong các tủ RMU
Phân Tích: Khi Nào Recloser Là Lựa Chọn Tối Ưu?
Bạn nên chọn Recloser khi độ tin cậy và khả năng tự động hóa là yếu tố sống còn. Đây là lựa chọn bắt buộc cho các khu vực trọng yếu như bệnh viện, trung tâm dữ liệu, khu công nghiệp, hoặc các đường dây trục chính.
Recloser là một khoản đầu tư cho độ tin cậy và tự động hóa. Dù chi phí cao hơn, lợi ích mà nó mang lại là vô cùng lớn trong việc giảm thời gian mất điện và chi phí vận hành.
Nên chọn Recloser khi:
- Độ tin cậy là yếu tố sống còn: Cấp điện cho các khu vực quan trọng như bệnh viện, trung tâm dữ liệu, khu công nghiệp sản xuất, khu đô thị lớn, thi công điện nhà xưởng.
- Khu vực thường xuyên có sự cố thoáng qua: Nơi có nhiều cây cối, đường dây dài… Recloser sẽ tự động xử lý các sự cố này mà không cần can thiệp của con người, tăng cường độ liên tục cung cấp điện.
- Bảo vệ đường dây trục chính: Đặt trên các đường dây trục chính của lưới điện trung thế để phân đoạn và ngăn chặn sự cố lan rộng ra toàn bộ hệ thống.
- Giảm chi phí vận hành (OPEX): Về lâu dài, Recloser giúp giảm chi phí nhân công đi xử lý sự cố, cải thiện các chỉ số tin cậy (SAIDI, SAIFI).
- Hệ thống tự động hóa (SCADA): Recloser (như của Schneider Electric) dễ dàng tích hợp vào hệ thống giám sát và điều khiển từ xa.
Lưu ý khi chọn Recloser
Để chọn Recloser chính xác, bạn phải xem xét 5 yếu tố kỹ thuật chính: Điện áp định mức, Dòng sự cố lớn nhất, Dòng phụ tải cực đại, Dòng sự cố nhỏ nhất, và khả năng Phối hợp bảo vệ với các thiết bị khác.
Để áp dụng Recloser chính xác, cần xem xét 5 yếu tố kỹ thuật:
- Điện áp định mức: Phải lớn hơn hoặc bằng điện áp của hệ thống.
- Dòng điện sự cố lớn nhất: Định mức cắt của Recloser phải bằng hoặc lớn hơn dòng sự cố lớn nhất tại vị trí đặt.
- Dòng điện phụ tải cực đại: Dòng định mức của Recloser phải lớn hơn hoặc bằng dòng tải cực đại của hệ thống.
- Dòng sự cố nhỏ nhất: Kiểm tra để đảm bảo Recloser có thể “nhìn thấy” (cảm nhận) được sự cố ở cuối đoạn đường dây.
- Phối hợp bảo vệ: Phải phối hợp nhịp nhàng với các thiết bị bảo vệ khác (phía nguồn và phía tải) như Aptomat, cầu chì, và các Recloser khác để đảm bảo hệ thống hoạt động chính xác.
Kết Luận: Lựa Chọn Nào Phù Hợp Cho Bạn?
Không có câu trả lời “đúng” hay “sai” tuyệt đối, mà là sự lựa chọn “phù hợp” với nhu cầu và ngân sách của bạn.
Chọn LBS khi: Ưu tiên hàng đầu của bạn là chi phí đầu tư thấp và mức độ quan trọng của phụ tải không đòi hỏi độ tin cậy quá cao.
Chọn Recloser khi: Ưu tiên của bạn là độ tin cậy tối đa, tự động hóa và giảm thời gian mất điện, chấp nhận chi phí đầu tư ban đầu cao hơn để đổi lấy lợi ích vận hành lâu dài.
Dịch Vụ Kỹ Thuật Chuyên Nghiệp Cho Recloser và Trạm Biến Áp
Việc lựa chọn thiết bị chỉ là bước đầu tiên. Để đảm bảo hệ thống vận hành an toàn và tin cậy, công tác bảo trì, bảo dưỡng và thí nghiệm định kỳ là vô cùng quan trọng.
Tại KTH Electric, chúng tôi không chỉ cung cấp các giải pháp thiết bị mà còn mang đến các dịch vụ kỹ thuật điện chuyên nghiệp, bao gồm:
- Dịch vụ bảo trì trạm Recloser: Kiểm tra, thí nghiệm, cài đặt và xử lý sự cố cho Recloser.
- Dịch vụ bảo trì trạm biến áp: Bảo dưỡng tổng thể trạm, từ MBA, LBS, đến các thiết bị bảo vệ.
- Dịch vụ thí nghiệm điện: Thí nghiệm định kỳ các thiết bị điện trung thế, đảm bảo các thông số kỹ thuật luôn đạt chuẩn.
- Đánh giá hệ thống điện: Khảo sát và tư vấn các giải pháp nâng cấp, tối ưu hóa lưới điện, phối hợp bảo vệ.
Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn giải pháp kỹ thuật tối ưu nhất cho hệ thống điện của bạn.

Ông Đỗ Tấn Quân là người trực tiếp phụ trách toàn bộ nội dung trên website kth-electric.com. Các bài viết được xây dựng từ nguồn kiến thức chuyên sâu, kết hợp giữa tài liệu tham khảo uy tín (có trích dẫn cụ thể) và kinh nghiệm thực tiễn dày dặn của ông. Vì vậy, bạn đọc có thể hoàn toàn tin tưởng vào tính chính xác và độ tin cậy của thông tin, đảm bảo mỗi nội dung chia sẻ đều mang lại giá trị tham khảo hữu ích và đáng tin cậy.
English
