TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG HẠ THẾ

Chiếu sáng hạ thế là gì? Lưới điện có cấp điện áp từ 1000V trở xuống (thường là 220/380V hay 0.4kV tại Việt Nam), bao gồm Trạm biến áp, Tủ điều khiển, Cáp ngầm/nổi, Cột đèn và Bộ đèn LED/Sodium.

Trước khi đi sâu vào biện pháp thi công, chúng ta cần thống nhất với nhau về mặt khái niệm và phạm vi công việc. Nhiều người thường nhầm lẫn giữa chiếu sáng hạ thế và chiếu sáng dân dụng thông thường.

1. Hệ thống chiếu sáng hạ thế là gì?

Trong ngành điện lực, hệ thống lưới điện hạ thế được định nghĩa là lưới điện có cấp điện áp từ 1000V trở xuống. Đối với hệ thống chiếu sáng tại Việt Nam, chúng ta sử dụng cấp điện áp tiêu chuẩn là 220/380V (0.4kV).

Hệ thống này không hoạt động độc lập mà là một chuỗi liên kết chặt chẽ của các thực thể  sau:

• Trạm biến áp phụ tải (Transformer Station): Nơi hạ áp từ lưới trung thế (22kV) xuống hạ thế (0.4kV) để cấp nguồn.
• Tủ điện điều khiển chiếu sáng (Lighting Control Cabinet): “Bộ não” của hệ thống, chứa các thiết bị đóng cắt như Aptomat (MCB/MCCB), Khởi động từ (Contactor), Rơ le thời gian (Timer) hoặc các bộ điều khiển thông minh PLC/GPRS.
• Hệ thống đường dây (Cabling): Bao gồm cáp ngầm hạ thế (thường dùng loại Cu/XLPE/PVC/DSTA/PVC chôn ngầm) hoặc cáp vặn xoắn ABC (đi nổi).
• Cột đèn chiếu sáng: Thường là trụ thép mạ kẽm nhúng nóng (tròn côn hoặc bát giác) có khả năng chịu lực và chống ăn mòn cao.
• Bộ đèn (Luminaire): Hiện nay xu hướng chính là đèn đường LED công suất cao hoặc đèn cao áp Sodium (truyền thống), yêu cầu độ hoàn màu (CRI) và hiệu suất phát quang cao.

2. Vai trò và ứng dụng thực tế trong hạ tầng kỹ thuật

Không quá khi nói rằng hệ thống chiếu sáng hạ thế là “mạch máu” của đô thị về đêm. Ứng dụng của nó cực kỳ đa dạng:

Chuyên viên tư vấn & Báo giá

Ms. Thanh Tâm

⚡ Phản hồi ngay

Chat tư vấn qua Zalo Official

• ✅ Chiếu sáng giao thông: Đường cao tốc, quốc lộ, đường nội đô. Yêu cầu khắt khe về độ rọi (Lux) và độ đồng đều để đảm bảo tài xế không bị lóa mắt.
• ✅ Chiếu sáng khu đô thị & Công viên: Tập trung vào tính thẩm mỹ, kết hợp với các loại đèn sân vườn, đèn pha hắt cây.
• ✅ Chiếu sáng công nghiệp: Hệ thống đèn đường nội bộ trong các khu công nghiệp, kho bãi logistic, đảm bảo an ninh và hoạt động sản xuất ban đêm.

TIÊU CHUẨN KỸ THUẬT & QUY ĐỊNH AN TOÀN (TCVN) – “KIM CHỈ NAM” CỦA NGHỀ

Tiêu chuẩn TCVN quan trọng: Bao gồm TCVN 4400:1987 (kỹ thuật chiếu sáng chung), TCVN 259:2001 (chiếu sáng đường phố), Quy phạm trang bị điện (An toàn điện), và yêu cầu điện trở tiếp địa $R_{đ} \le 4 \Omega$ cùng Cấp bảo vệ IP66 trở lên.

Trong 20 năm làm nghề, tôi đã chứng kiến không ít công trình vừa bàn giao đã sụt áp, đèn cháy hàng loạt chỉ vì bỏ qua các tiêu chuẩn cơ bản. Tại KTH Electric, chúng tôi coi TCVN (Tiêu chuẩn Việt Nam) là pháp lệnh bắt buộc phải tuân thủ.

1. Các tiêu chuẩn thiết kế và lắp đặt

• TCVN 4400:1987: Kỹ thuật chiếu sáng nhân tạo – Các quy định chung.
• TCVN 259:2001: Tiêu chuẩn thiết kế chiếu sáng nhân tạo đường phố, quảng trường đô thị.
  • Ví dụ: Với đường cấp A (đường cao tốc, quốc lộ chính), độ rọi trung bình phải đạt từ 20-30 Lux, độ đồng đều chung $\ge 0.4$.
• TCVN 7441:2004: Hệ thống ống nhựa dùng cho lắp đặt cáp ngầm (bảo vệ cáp khỏi tác động cơ học và môi trường đất).

2. Yêu cầu về An toàn điện & Vật tư

• Quy phạm trang bị điện (11 TCN-18-2006): Quy định cực kỳ nghiêm ngặt về khoảng cách an toàn, dòng rò và hệ thống bảo vệ.
• Hệ thống tiếp địa (Grounding): Đây là yếu tố sống còn. Điện trở tiếp địa của hệ thống chiếu sáng phải đảm bảo $R_{đ} \le 4 \Omega$ (với mạng có trung tính nối đất trực tiếp). Hệ thống tiếp địa lặp lại phải được bố trí tại các vị trí cuối nguồn hoặc cách quãng theo quy định để đảm bảo an toàn điện khi có sự cố chạm vỏ.
• Cấp bảo vệ (IP Rating): Đèn đường và tủ điện lắp đặt ngoài trời bắt buộc phải đạt chỉ số IP66 trở lên (chống bụi hoàn toàn và chịu được vòi phun nước áp lực mạnh) và IK08 (chịu va đập cơ học).

BIỆN PHÁP THI CÔNG CHIẾU SÁNG HẠ THẾ: QUY TRÌNH 6 BƯỚC CHUẨN KỸ THUẬT

6 Bước thi công chuẩn: Chuẩn bị mặt bằng → Thi công hào cáp & móng cột (sâu 0.7m-1.2m) → Rải cáp ngầm & Hàn hóa nhiệt tiếp địa → Lắp dựng cột đèn tổ hợp → Đấu nối tủ & cửa cột (có MCB nhánh) → Nghiệm thu đo điện trở ($R_{đ} \le 4 \Omega$) và chạy thử tải.

Đây là phần quan trọng nhất mà các chủ đầu tư và anh em kỹ thuật cần lưu tâm. Quy trình này được đúc kết từ thực tế thi công hàng trăm dự án của KTH Electric. Chúng tôi không làm tắt, không bỏ bước.

BƯỚC 1: CÔNG TÁC CHUẨN BỊ VÀ ĐỊNH VỊ TIM MỐC

“Đầu xuôi thì đuôi lọt”. Công tác chuẩn bị kỹ lưỡng quyết định 50% sự thành bại của dự án.

1. Tiếp nhận mặt bằng: Kiểm tra hiện trạng mặt bằng, so sánh thực tế với bản vẽ thiết kế. Cần xác định rõ các công trình ngầm hiện hữu (đường ống nước, cáp viễn thông, cáp điện lực khác) để tránh sự cố khi đào hào.
2. Đo đạc và Giác móng:
   • Sử dụng máy toàn đạc điện tử hoặc máy thủy bình để định vị chính xác vị trí các hố móng cột đèn và tuyến hào cáp.
   • Đánh dấu vị trí bằng cọc tiêu hoặc sơn đỏ.
   • Lưu ý: Khoảng cách giữa các cột đèn phải tuân thủ thiết kế (thường từ 30m – 35m tùy chiều cao cột và công suất đèn) để đảm bảo độ giao thoa ánh sáng tối ưu.

BƯỚC 2: THI CÔNG HÀO CÁP VÀ MÓNG CỘT

Đừng coi thường việc đào đất. Một mương cáp không đủ sâu hay một hố móng lỏng lẻo sẽ là thảm họa.

Thi công hào cáp ngầm:

• Sử dụng máy đào gầu nhỏ kết hợp thủ công.
• Kích thước tiêu chuẩn: Rãnh cáp thường rộng 40cm – 50cm. Độ sâu chôn cáp quy định là 0.7m (đối với vỉa hè) và 1.0m – 1.2m (khi băng qua đường giao thông) để tránh áp lực rung chấn của xe cộ làm hỏng cáp.
• Đáy rãnh phải được làm phẳng, đầm chặt và dọn sạch đá sỏi sắc nhọn.

BƯỚC 3: RẢI CÁP NGẦM VÀ LẮP ĐẶT HỆ THỐNG TIẾP ĐỊA

Đây là công đoạn “đi mạch máu” cho công trình. Sai sót ở bước này rất khó sửa chữa sau khi lấp đất.

Kỹ thuật rải cáp:

1. Rải lớp cát đệm: Phủ một lớp cát đen hoặc cát vàng dày 10cm xuống đáy rãnh. Lớp cát này có tác dụng như một tấm nệm êm ái bảo vệ vỏ cáp.
2. Luồn cáp: Cáp điện (thường là Cu/XLPE/PVC) được luồn trong ống nhựa xoắn HDPE (đối với đoạn băng đường hoặc nơi có tải trọng lớn) hoặc rải trực tiếp trên lớp cát. Tại các vị trí chờ lên cột, cáp phải được để dư một đoạn dài 1.5m – 2m (gọi là cổ dề) để thuận tiện cho việc đấu nối sau này.
3. Phủ cát lần 2: Sau khi rải cáp, tiếp tục phủ một lớp cát dày 10-15cm lên trên. Tuyệt đối không lấp đất đá trực tiếp lên dây cáp.

Thi công tiếp địa:

• Đóng cọc tiếp địa (thép góc V63x63x6 mạ kẽm hoặc cọc đồng) xuống rãnh cáp tại các vị trí thiết kế.
• Sử dụng cáp đồng trần (M25 hoặc M35) để liên kết các cọc.
• Kỹ thuật nối: Tốt nhất là sử dụng mối hàn hóa nhiệt (Cadweld) để đảm bảo kim loại dẫn điện tốt nhất và không bị ăn mòn theo thời gian. Mối nối bu lông kẹp (ghíp) chỉ nên dùng trong trường hợp bất khả kháng và phải bôi mỡ bảo dẫn điện.

BƯỚC 4: LẮP DỰNG CỘT ĐÈN VÀ CẦN ĐÈN

Lưu ý lắp dựng: Tổ hợp cột, cần đèn và chóa đèn dưới mặt đất trước khi cẩu. Sử dụng cáp vải để móc cẩu (tránh làm hỏng lớp mạ kẽm). Cần cờ lê lực để siết bu lông móng đồng đều và khóa kép.

Sau khi móng cột đã đủ thời gian ninh kết (thường là sau 7-10 ngày tùy phụ gia bê tông), chúng ta tiến hành dựng cột. Đây là công đoạn đòi hỏi tính chính xác cao và sự phối hợp nhịp nhàng giữa máy móc và con người.

Quy trình lắp dựng chuẩn:

1. Tổ hợp dưới mặt đất:
   • Thay vì dựng cột trơ trọi rồi leo thang lên lắp đèn (rất nguy hiểm và thiếu chính xác), Kỹ sư KTH Electric luôn khuyến cáo anh em thợ tổ hợp toàn bộ: Thân cột + Cần đèn + Chóa đèn + Dây lên đèn ngay dưới mặt đất.
   • Đấu nối dây dẫn từ đui đèn xuống tận cửa cột. Kiểm tra độ sáng của đèn (test thử bằng bình ắc quy hoặc nguồn tạm) trước khi dựng. Tránh trường hợp dựng xong mới biết đèn hỏng, phải thuê xe cẩu lại rất tốn kém.
2. Dựng cột bằng xe cẩu:
   • Sử dụng xe cẩu tự hành (2.5 tấn – 5 tấn) móc dây cáp vải vào vị trí 1/3 thân cột (tính từ ngọn). Tuyệt đối không dùng cáp thép buộc trực tiếp vào thân cột mạ kẽm vì sẽ làm trầy xước lớp mạ, gây rỉ sét sau này.
   • Điều khiển cẩu nâng cột từ từ vào vị trí bu lông móng chờ sẵn.
   • Người dưới đất hỗ trợ chỉnh hướng để chân đế cột lọt khớp vào các bu lông neo.
3. Cân chỉnh và cố định:
   • Ngay khi cột vào vị trí, sử dụng li-vô (nivo) hoặc máy kinh vĩ để kiểm tra độ thẳng đứng theo hai phương vuông góc.
   • Chêm tôn (nếu cần) để đảm bảo cột thẳng đứng tuyệt đối.
   • Siết chặt đai ốc (Ecu). Sử dụng **cờ lê lực** để đảm bảo lực siết đồng đều. Khóa kép bằng 2 đai ốc để chống tự tháo do rung động của gió bão.

BƯỚC 5: ĐẤU NỐI BẢNG ĐIỆN CỬA CỘT VÀ TỦ ĐIỀU KHIỂN

Lắp Aptomat tại cột: Tại cửa cột phải lắp Aptomat nhánh (MCB 1P/2P) để bảo vệ riêng từng đèn. Sử dụng đầu cốt bấm chắc chắn cho mối nối cáp ngầm.

Đây là lúc “bộ não” và “trái tim” của hệ thống được kết nối.

Tại cửa cột (Hốc cột):

• Lắp đặt bảng điện cửa cột (thường làm bằng phíp cách điện). Trên bảng điện bố trí cầu đấu (Domino) và Aptomat nhánh (MCB 1P/2P 6A-10A) bảo vệ riêng cho từng đèn.
• Việc lắp MCB tại từng cột là cực kỳ quan trọng. Nếu một đèn bị chập cháy, MCB tại cột đó sẽ nhảy, không làm ảnh hưởng đến cả tuyến đèn (như kiểu dùng cầu chì ngày xưa).
• Các đầu mối nối dây cáp ngầm lên bảng điện phải được bấm đầu cốt (Cosse) đồng mạ thiếc chắc chắn, bọc băng keo cách điện và ống gen co nhiệt cẩn thận để chống hơi ẩm xâm nhập làm dây điện bị oxy hóa.

Tại tủ điều khiển chiếu sáng:

• Đấu nối cáp nguồn từ Trạm biến áp vào Aptomat tổng (MCCB) của tủ.
• Đấu nối các lộ ra (Load) đi các tuyến đèn vào Khởi động từ (Contactor).
• Cài đặt chế độ hoạt động:
  • Chế độ tự động: Sử dụng Rơ le thời gian hoặc bộ điều khiển PLC. Ví dụ: Bật 100% công suất lúc 18h00, giảm tiết giảm điện năng (tắt bớt pha hoặc giảm công suất) lúc 23h00, và tắt toàn bộ lúc 05h30 sáng.
  • Chế độ bằng tay (Man): Dùng để kiểm tra sửa chữa.

BƯỚC 6: NGHIỆM THU, ĐO THÔNG MẠCH VÀ ĐÓNG ĐIỆN VẬN HÀNH

Nghiệm thu bắt buộc: Đo điện trở cách điện ($R \ge 0.5 M\Omega$) và điện trở tiếp địa ($R_{đ} \le 4 \Omega$). Chạy thử tải 72 giờ và kiểm tra cân bằng pha bằng Ampe kìm.

Đừng vội đóng điện ngay! Tại KTH Electric, quy trình an toàn “Zero Accident” bắt buộc phải thực hiện các bước kiểm tra sau:

• Đo điện trở cách điện: Dùng máy Megomet kiểm tra điện trở cách điện giữa pha-pha và pha-vỏ (đất). Trị số phải đạt yêu cầu $\ge 0.5 M\Omega$ (đối với lưới hạ thế). Nếu trị số thấp, chứng tỏ cáp bị rò hoặc xước vỏ trong quá trình kéo, phải xử lý ngay.
• Đo điện trở tiếp địa: Dùng máy đo chuyên dụng (Tellurometer). Yêu cầu $R_{đ} \le 4\Omega$. Nếu đất đồi núi khô cằn điện trở cao, phải bổ sung hóa chất giảm điện trở đất (GEM) hoặc đóng thêm cọc.
• Đóng điện chạy thử:
  • Đóng điện không tải (chưa bật đèn) để kiểm tra điện áp tại các điểm cuối nguồn.
  • Đóng điện full tải (bật toàn bộ đèn). Kiểm tra dòng làm việc của từng pha bằng Ampe kìm. Cân pha nếu dòng lệch nhau quá 15% (hiện tượng mất cân bằng pha).
  • Cho hệ thống chạy liên tục 72 giờ để phát hiện các thiết bị lỗi sớm (Early failure).
• Hoàn công: Lập bản vẽ hồ sơ hoàn công đúng theo thực tế thi công để phục vụ công tác bảo trì sau này.

BẢNG GIÁ THI CÔNG CHIẾU SÁNG HẠ THẾ (THAM KHẢO 2025)

Chi phí trọn gói: Phụ thuộc vào Quy mô, Chất lượng vật tư (Đèn LED Philips, Cáp Cadivi), và Điều kiện mặt bằng. Chi phí vật tư thường chiếm 60-70% tổng dự toán.

Giá thi công chiếu sáng hạ thế không cố định như giá mớ rau ngoài chợ. Nó phụ thuộc vào rất nhiều biến số (Entities): Loại địa hình, mác bê tông, thương hiệu thiết bị…

Tuy nhiên, để Quý khách hàng dễ hình dung và lập dự toán sơ bộ, KTH Electric xin đưa ra bảng phân tích chi phí cơ bản như sau:

1. Các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến đơn giá:

• Quy mô: Thi công 100 cột giá nhân công/cột sẽ rẻ hơn thi công 10 cột.
• Chất lượng vật tư:
  • Đèn LED Philips/Bridgelux (Cao cấp) giá gấp 2-3 lần đèn chip tàu trôi nổi.
  • Cáp điện Cadivi/LS Vina/Taya (Chuẩn) giá cao hơn cáp gia công tổ hợp.
  • Cột thép mạ kẽm nhúng nóng (tiêu chuẩn ASTM A123) đắt hơn cột sơn chống rỉ thông thường.
• Mặt bằng: Thi công trên nền đất mềm (đào dễ) rẻ hơn thi công trên nền đá hoặc phải cắt phá bê tông nhựa đường.

2. Bóc tách chi phí ước tính (Đơn vị tính: VNĐ)

VI. TẠI SAO CHỌN [CÔNG TY TNHH KTH ELECTRIC] LÀM NHÀ THẦU CHIẾN LƯỢC?

Giữa “ma trận” các đơn vị thi công điện, điều gì làm nên sự khác biệt của KTH Electric?

Thông tin liên hệ chính thức:

CÂU HỎI THƯỜNG GẶP (FAQs) – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA BẠN

Dưới đây là những câu hỏi mà khách hàng thường xuyên thắc mắc khi tôi đi tư vấn các dự án chiếu sáng hạ thế. Hy vọng nó sẽ giải đáp được phần nào lo lắng của bạn.

1. Khoảng cách tiêu chuẩn giữa hai cột đèn chiếu sáng là bao nhiêu?

Trả lời ngắn: Khoảng cách thường dao động từ 30m đến 35m đối với cột cao 8m-10m lắp đèn LED 100W-150W, tuân thủ TCVN 259:2001 để tối ưu độ đồng đều ánh sáng.

Không có con số cố định, nhưng theo TCVN 7447 (hoặc TCVN 259:2001), khoảng cách thường dao động từ **30m đến 35m** đối với cột cao 8m-10m lắp đèn LED 100W-150W. Nếu lắp quá xa sẽ tạo ra các vùng tối (“vùng ngựa vằn”) giữa hai cột, gây nguy hiểm. Nếu quá gần sẽ gây lãng phí và chói mắt.

2. Nên dùng cáp ngầm hay cáp treo (cáp vặn xoắn) cho khu đô thị?

Trả lời ngắn: Nên dùng Cáp ngầm (thi công cáp điện ngầm) để đảm bảo mỹ quan, an toàn tuyệt đối trong bão và tuổi thọ thiết bị lâu dài, mặc dù chi phí đầu tư ban đầu cao hơn.

Với khu đô thị mới, **cáp ngầm** là lựa chọn số 1. Dù chi phí đầu tư cao hơn cáp treo khoảng 1.5 – 2 lần nhưng đổi lại là tính thẩm mỹ cao, an toàn tuyệt đối trong mưa bão (không lo đứt dây, đổ cột do dây kéo) và tuổi thọ cáp cao hơn do không bị phơi nắng mưa trực tiếp. Bạn có thể tham khảo thêm về quy trình thi công cáp điện ngầm của chúng tôi.

3. Hệ thống tiếp địa lặp lại có thực sự cần thiết không?

Trả lời ngắn: Bắt buộc phải có theo quy định. Nó giúp giảm điện áp tiếp xúc (chống giật) khi đứt dây trung tính và hỗ trợ bảo vệ chống sét lan truyền.

Bắt buộc phải có. Theo quy định, ngoài tiếp địa tại trạm biến áp, mạng hạ thế phải có tiếp địa lặp lại. Nó giúp giảm điện áp tiếp xúc khi có sự cố đứt dây trung tính và hỗ trợ bảo vệ chống sét lan truyền. Đừng bao giờ cắt giảm hạng mục này để tiết kiệm chi phí.

4. Đèn LED đường phố có bền hơn đèn cao áp Sodium (ánh sáng vàng) không?

Trả lời ngắn: Đèn LED bền hơn (tuổi thọ 50.000 giờ so với 12.000-24.000 giờ) và tiết kiệm 50-60% điện năng. Cần chọn loại chip và Driver chất lượng cao để đảm bảo tuổi thọ thực tế.

Đèn LED có tuổi thọ khoảng **50.000 giờ** (so với 12.000 – 24.000 giờ của đèn Sodium). Hơn nữa, đèn LED giúp tiết kiệm năng lượng 50-60% và khởi động tức thì (không cần chờ nóng sáng như đèn Sodium). Tuy nhiên, cần chọn loại đèn LED có bộ nguồn (Driver) chất lượng và tản nhiệt tốt, nếu không sẽ rất nhanh hỏng.

KẾT LUẬN

Thi công chiếu sáng hạ thế là một hạng mục đầu tư dài hạn. Một hệ thống chiếu sáng tốt không chỉ “làm đẹp” dự án của bạn vào ban đêm mà còn là lời khẳng định về chất lượng và đẳng cấp của Chủ đầu tư.

Đừng để những sai lầm trong lựa chọn nhà thầu cơ điện hôm nay trở thành gánh nặng bảo trì cho ngày mai. Hãy để những chuyên gia có tâm và có tầm giúp bạn thực hiện điều đó đúng ngay từ đầu.

Nếu bạn cần một bản dự toán chi tiết, một giải pháp kỹ thuật tối ưu hay đơn giản là cần tư vấn thêm về các thủ tục pháp lý, đừng ngần ngại nhấc máy gọi cho tôi.

Hãy để KTH Electric thắp sáng công trình của bạn!