Thí Nghiệm Dầu Máy Biến Áp: Hướng Dẫn Đọc Kết Quả (DGA & Độ Bền Điện Môi)

Dầu máy biến áp (MBA) được ví như “máu” trong cơ thể con người. Nó thực hiện hai chức năng sống còn: Cách điện (ngăn ngừa phóng điện giữa các cuộn dây) và Tản nhiệt (truyền nhiệt từ lõi thép ra vỏ).

Khi một kỹ sư nhận được thông báo “kết quả thí nghiệm dầu MBA không đạt”, đó là một cảnh báo nghiêm trọng. Tuy nhiên, “không đạt” có nhiều cấp độ. Nó có thể là “máu bị nhiễm bẩn” (cần lọc) hoặc “máu mang mầm bệnh” (MBA đang có sự cố bên trong).

Bài viết này sẽ giải mã chi tiết 2 phép thử thí nghiệm dầu máy biến áp quan trọng nhất trong quy trình thí nghiệm MBA tổng thể, giúp bạn chẩn đoán chính xác vấn đề.

Phép Thử 1: Đo Độ Bền Điện Môi (BDV – Breakdown Voltage)

Mục đích: Phép thử này trả lời câu hỏi: “Dầu còn khả năng cách điện không?”. Đây là phép thử cơ bản nhất để kiểm tra mức độ nhiễm ẩm (nước) và tạp chất trong dầu.

Cách Thức Hoạt Động

Kỹ sư sẽ lấy một mẫu dầu tiêu chuẩn, cho vào một cốc thử có 2 điện cực. Máy sẽ từ từ tăng điện áp (kV) giữa 2 điện cực này cho đến khi có một tia lửa điện (hồ quang) phóng qua dầu. Điện áp tại thời điểm xảy ra phóng điện chính là giá trị Độ Bền Điện Môi (BDV).

Hướng Dẫn Đọc Kết Quả BDV (TCVN 6608-1:2000 / IEC 60156)

Phép Thử 2: Phân Tích Khí Hòa Tan (DGA – Dissolved Gas Analysis)

Mục đích: Đây là phép thử “chẩn bệnh” cao cấp nhất, trả lời câu hỏi: “Có sự cố gì đang xảy ra BÊN TRONG máy biến áp?”. DGA phân tích các loại khí sinh ra khi dầu và giấy cách điện bị phân hủy dưới tác dụng của nhiệt độ cao hoặc phóng điện.

Hiểu Về Các Loại Khí “Báo Lỗi”

📞

Hotline tư vấn 0968.27.11.99

Ms. Thanh Tâm

Chuyên Viên tư vấn & báo giá

⚡ Phản hồi trong 5 phút

Chat ngay qua Zalo Official

Khi MBA hoạt động bình thường, dầu (hydrocarbon) và giấy cách điện (cellulose) rất ổn định. Nhưng khi có sự cố (quá nhiệt, hồ quang), chúng bị “đốt” và phân hủy thành các khí dễ cháy. Việc phát hiện các khí này (đo bằng ppm – phần triệu) cho phép kỹ sư “nhìn thấy” sự cố bên trong.

Hướng Dẫn Đọc Kết Quả DGA (Chẩn Đoán Lỗi)

Dưới đây là bảng chẩn đoán nhanh các loại khí và sự cố tương ứng (dựa trên IEEE C57.104):

Kết luận DGA: Kỹ sư sẽ không chỉ nhìn vào một khí, mà dùng các phương pháp (như Tam giác Duval) để tổ hợp các khí này và chẩn đoán chính xác. Tuy nhiên, nếu bạn thấy C₂H₂ (Axetylen) xuất hiện trong kết quả, đó là tín hiệu cảnh báo đỏ, cần hành động ngay.

HÀNH ĐỘNG: “Kết Quả Thí Nghiệm Dầu Không Đạt” – Phải Làm Gì?

Đây là phần giải quyết “nỗi đau” của kỹ sư vận hành. Tùy vào kết quả, chúng ta có 3 kịch bản hành động:

Kịch Bản 1: BDV Thấp (< 20kV) | DGA bình thường

• Chẩn đoán: Dầu bị nhiễm ẩm hoặc tạp chất cơ học, nhưng bản thân MBA (cuộn dây, lõi thép) vẫn khỏe mạnh.
• Hành động: Lên kế hoạch lọc dầu máy biến áp (Oil Filtration). Dịch vụ này sẽ cho dầu chạy qua một máy lọc chuyên dụng (dưới chân không và nhiệt độ cao) để loại bỏ hoàn toàn nước, khí và cặn bẩn, phục hồi lại độ bền điện môi của dầu.

Kịch Bản 2: DGA Bất Thường (Có khí H₂, C₂H₄…) | BDV vẫn TỐT

• Chẩn đoán: Dầu sạch, nhưng MBA đang có sự cố nội tại (quá nhiệt hoặc phóng điện).
• Hành động (Tuỳ mức độ):
  • Mức độ thấp (H₂ hoặc CH₄ tăng nhẹ): Tăng tần suất lấy mẫu DGA (từ 1 năm/lần xuống 6 tháng/lần) để theo dõi.
  • Mức độ cao (Xuất hiện C₂H₄ hoặc C₂H₂): Cảnh báo khẩn cấp. Cần lên kế hoạch cắt điện, thực hiện các phép thử điện khác (đo điện trở một chiều, đo tỷ số biến…) để xác định vị trí lỗi trước khi nó phát triển thành sự cố lớn.

Kịch Bản 3: Cả BDV Thấp và DGA đều Xấu

• Chẩn đoán: Tình huống tệ nhất. Dầu vừa bị nhiễm ẩm nặng, vừa bị phân hủy do sự cố nội tại. Dầu đã bị “lão hóa” nặng.
• Hành động: Lọc dầu lúc này là KHÔNG ĐỦ. Bắt buộc phải thay dầu máy biến áp mới. Tuy nhiên, chỉ thay dầu sau khi đã tìm ra và khắc phục triệt để sự cố nội tại (theo Kịch bản 2).