English
Kiến thức
CB Khối Là Gì? Phân Biệt MCCB Với MCB & Hướng Dẫn Chọn Mua 2025
Trong hệ thống điện, đặc biệt là điện công nghiệp, sự cố ngắn mạch hay quá tải có thể gây ra hậu quả thảm khốc cho thiết bị và tính mạng con người. Để ngăn chặn điều này, CB khối (MCCB) được xem là “người gác cổng” không thể thiếu.
Tuy nhiên, rất nhiều kỹ sư và chủ đầu tư vẫn nhầm lẫn giữa CB khối và CB tép, dẫn đến việc chọn sai thiết bị bảo vệ. Bài viết này của KTH Electric sẽ đi sâu vào định nghĩa, cấu tạo và bảng so sánh chi tiết giúp bạn đưa ra lựa chọn chính xác nhất.
CB Khối là gì?
CB khối (MCCB – Molded Case Circuit Breaker) là thiết bị đóng ngắt điện tự động dạng khối đúc nguyên khối. Nó chuyên dùng để bảo vệ hệ thống điện công nghiệp có dòng tải lớn (từ 100A đến 2500A) khỏi hai sự cố chính: quá tải và ngắn mạch.
CB khối, tên kỹ thuật là MCCB, là một dạng Aptomat được thiết kế chắc chắn. Chức năng cốt lõi của nó là tự động ngắt mạch điện ngay lập tức khi phát hiện:
- Quá tải: Khi dòng điện tiêu thụ vượt quá giới hạn định mức cho phép trong thời gian dài.
- Ngắn mạch (Chập mạch): Khi dòng điện tăng đột ngột lên cực đại do chập cháy dây pha.
Khác với các loại cầu dao truyền thống chỉ đóng ngắt thủ công, MCCB có khả năng dập hồ quang và chịu dòng tải rất cao (lên đến 2500A) cùng dòng cắt ngắn mạch lớn (lên đến 100kA). Chính vì vậy, thiết bị này thường được ưu tiên lắp đặt trong các tủ điện tổng (MSB), tủ phân phối tại các nhà máy hoặc trạm biến áp.
Giải mã các thông số kỹ thuật trên CB Khối
Để chọn đúng MCCB, bạn cần quan tâm 5 chỉ số theo thứ tự ưu tiên: In (Dòng định mức), Icu (Dòng cắt ngắn mạch tối đa), Ics (Khả năng cắt thực tế), Ue (Điện áp làm việc) và Ui (Điện áp cách điện).
Việc đọc hiểu các ký hiệu và thông số trên Aptomat là bước quan trọng nhất để tránh mua nhầm thiết bị. Dưới đây là giải thích chi tiết:
- In (Dòng điện định mức): Là ngưỡng cường độ dòng điện tối đa mà CB cho phép chạy qua liên tục. Ví dụ: MCCB 400A sẽ nhảy nếu dòng tải vượt quá 400A.
- Icu (Ultimate Breaking Capacity): Khả năng chịu đựng dòng ngắn mạch tối đa (ví dụ: 65kA). Đây là giới hạn chịu đựng cuối cùng của thiết bị, nếu vượt quá con số này, CB có thể bị nổ hoặc hỏng hoàn toàn.
- Ics (Service Breaking Capacity): Khả năng cắt thực tế. Một MCCB chất lượng tốt (như của Schneider Electric hay ABB) thường có chỉ số Ics cao (bằng 75% hoặc 100% Icu). Chỉ số này càng cao, thiết bị càng bền và có thể tiếp tục sử dụng an toàn sau sự cố.
- Ue (Điện áp làm việc): Mức điện áp vận hành bình thường, thường là 380V-415V cho mạng điện hạ thế công nghiệp.
- Ui (Điện áp cách điện): Giới hạn điện áp mà vật liệu vỏ cách điện chịu được, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người vận hành khi thao tác.
Cấu tạo và Nguyên lý hoạt động
MCCB sử dụng cơ chế “kép”: Thanh lưỡng kim (Nhiệt) cong lại để ngắt khi quá tải chậm, và Cuộn dây điện từ (Từ) tạo lực hút mạnh để ngắt tức thì khi xảy ra ngắn mạch.
CB khối được bọc trong một lớp vỏ nhựa tổng hợp phenolic cao cấp, có đặc tính cách điện và chịu nhiệt cực cao, chống cháy nổ. Bên trong, nó hoạt động dựa trên hai cơ chế bảo vệ chính:
- Bảo vệ nhiệt (Chống quá tải): Sử dụng thanh lưỡng kim (Bimetal). Khi bị quá tải, nhiệt độ dây dẫn tăng lên làm thanh kim loại cong lại, tác động vào cơ cấu nhả để ngắt mạch. Nguyên lý này tương tự như hoạt động của rơ le nhiệt.
- Bảo vệ từ (Chống ngắn mạch): Sử dụng cuộn dây nam châm điện. Khi xảy ra ngắn mạch, dòng điện tăng đột biến tạo ra từ trường cực lớn, hút chốt bảo vệ và ngắt mạch tức thì (trong phần nghìn giây) để bảo vệ hệ thống dây dẫn và máy biến áp khỏi hư hỏng.
Phân biệt CB Khối (MCCB) và CB Tép (MCB)
MCCB (Khối) dùng cho công nghiệp, dòng tải lớn >100A, chịu dòng ngắn mạch cao (đến 100kA). MCB (Tép) dùng cho dân dụng, dòng tải nhỏ <100A, dòng ngắn mạch thấp.
Đây là phần quan trọng nhất giúp bạn quyết định mua hàng. Rất nhiều khách hàng băn khoăn nên chọn MCCB hay MCB. Bảng so sánh dưới đây sẽ làm rõ sự khác biệt:
| Tiêu chí so sánh | CB Khối (MCCB) | CB Tép (MCB) |
|---|---|---|
| Tên đầy đủ | Molded Case Circuit Breaker | Miniature Circuit Breaker |
| Hình dáng | Dạng khối đúc nguyên, kích thước lớn, vỏ màu đen hoặc xám. | Dạng tép nhỏ (module), vỏ trắng, ghép lại trên thanh ray. |
| Dòng định mức (In) | Rất cao: Từ 10A đến 1600A (hoặc hơn). | Thấp: Thường dưới 125A. |
| Dòng cắt ngắn mạch (Icu) | Lớn: Từ 10kA đến 100kA. | Nhỏ: Thường là 4.5kA, 6kA, tối đa 25kA. |
| Khả năng mở rộng | Có thể gắn thêm phụ kiện (Shunt trip, Motorize) để điều khiển từ xa. | Hạn chế, chủ yếu thao tác gạt tay thủ công. |
| Ứng dụng chính | Tủ điện tổng, bảo vệ nguồn điện 3 pha, nhà xưởng. | Điện dân dụng, chiếu sáng, ổ cắm, điện 1 pha. |
Ứng dụng thực tế: Khi nào nên dùng CB Khối?
Hãy dùng CB khối cho Tủ điện tổng (MSB), các tải động cơ công suất lớn, hệ thống tụ bù và các dự án điện năng lượng mặt trời để đảm bảo an toàn tối đa.
Nhờ khả năng chịu tải lớn và độ bền vượt trội, CB khối là thiết bị không thể thiếu trong các hệ thống quan trọng:
- Tủ điện phân phối tổng (MSB): Làm thiết bị đóng cắt chính (Main Breaker) ngay sau máy biến áp hoặc máy phát điện.
- Bảo vệ động cơ công nghiệp: Kết hợp với Contactor (Khởi động từ) để điều khiển và bảo vệ các motor công suất lớn trong dây chuyền sản xuất.
- Hệ thống tụ bù: Dùng để đóng cắt và bảo vệ các cấp tụ bù hạ thế, giúp nâng cao hệ số công suất.
- Năng lượng tái tạo: Bảo vệ hệ thống Inverter và tủ điện DC/AC trong các dự án điện năng lượng mặt trời.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Tôi có thể dùng CB khối cho điện gia đình được không?
Về mặt kỹ thuật là ĐƯỢC. Tuy nhiên, MCCB có kích thước lớn, khó lắp vào tủ điện âm tường gia đình và chi phí cao hơn nhiều so với Aptomat tép (MCB). Trừ khi nhà bạn là biệt thự lớn có thang máy hoặc dùng điện 3 pha, còn lại nên ưu tiên MCB hoặc RCBO (vừa bảo vệ quá tải, vừa chống giật) để tiết kiệm và thẩm mỹ.
Làm sao để bảo trì CB khối?
CB khối hoạt động lâu ngày có thể bị move (tiếp xúc kém) tại các điểm đấu nối hoặc già hóa lò xo bên trong. Việc bảo trì tủ điện hạ thế định kỳ, bao gồm siết chặt ốc vít và test dòng cắt, là bắt buộc để đảm bảo an toàn. KTH Electric cung cấp dịch vụ thí nghiệm kiểm định thiết bị điện để giúp bạn kiểm tra “sức khỏe” của MCCB.
Bạn đang cần tư vấn chọn mã MCCB phù hợp?
Hãy liên hệ ngay với KTH Electric. Chúng tôi không chỉ cung cấp thiết bị chính hãng mà còn mang đến các giải pháp dịch vụ bảo trì hệ thống điện toàn diện, giúp nhà máy của bạn vận hành an toàn và hiệu quả nhất.
Ông Đỗ Tấn Tuấn là người trực tiếp phụ trách toàn bộ nội dung trên website kth-electric.com. Các bài viết được xây dựng từ nguồn kiến thức chuyên sâu, kết hợp giữa tài liệu tham khảo uy tín (có trích dẫn cụ thể) và kinh nghiệm thực tiễn dày dặn của ông. Vì vậy, bạn đọc có thể hoàn toàn tin tưởng vào tính chính xác và độ tin cậy của thông tin, đảm bảo mỗi nội dung chia sẻ đều mang lại giá trị tham khảo hữu ích và đáng tin cậy.