English
Kiến thức
Rơ Le Nhiệt Là Gì? Cấu Tạo, Nguyên Lý & Cách Chọn Rơ Le Nhiệt Chuẩn Kỹ Thuật
Rơ le nhiệt (Thermal Overload Relay) là thiết bị dùng để bảo vệ động cơ điện khỏi bị quá tải (không bảo vệ ngắn mạch). Nó hoạt động dựa trên sự giãn nở vì nhiệt của thanh lưỡng kim để ngắt mạch điều khiển. Rơ le nhiệt luôn phải đi kèm với Contactor (Khởi động từ) để tạo thành bộ khởi động từ hoàn chỉnh.
Rơ Le Nhiệt Là Gì? Tại Sao Cần Phải Có?
Trong hệ thống điện công nghiệp, Rơ le nhiệt (hay còn gọi là Relay nhiệt) đóng vai trò như một “người giám sát” nhiệt độ của động cơ. Chức năng duy nhất và quan trọng nhất của nó là tự động đóng/cắt tiếp điểm khi dòng điện đi qua vượt quá giới hạn cho phép trong thời gian dài (gây nóng động cơ).
Rơ le nhiệt hoạt động ở lưới điện xoay chiều 500V, tần số 50Hz với dải dòng điện bảo vệ rộng từ 0.1A đến 800A.
Cấu Tạo & Nguyên Lý Hoạt Động
Cấu tạo chi tiết
Một rơ le nhiệt tiêu chuẩn bao gồm các bộ phận chính sau:
- Thanh lưỡng kim (Bimetal): Đây là “trái tim” của thiết bị, gồm 2 tấm kim loại có hệ số giãn nở khác nhau (thường là đồng thau và invar) ghép chặt lại.
- Tiếp điểm thường đóng (NC – 95, 96): Dùng để đấu nối tiếp vào mạch điều khiển cuộn hút Contactor. Khi quá tải, tiếp điểm này mở ra -> ngắt Contactor.
- Tiếp điểm thường mở (NO – 97, 98): Dùng để đấu vào đèn báo lỗi hoặc còi báo động. Khi quá tải, tiếp điểm này đóng lại -> báo hiệu sự cố.
- Vít chỉnh dòng (Setting Dial): Cho phép kỹ thuật viên điều chỉnh dòng điện tác động chính xác theo tải thực tế.
- Nút Reset: Để khôi phục trạng thái làm việc sau khi rơ le đã nhảy (Trip).
Hình 1: Cấu tạo bên trong của Rơ le nhiệt
Nguyên lý làm việc
Nguyên lý rất đơn giản: Dòng điện lớn sinh nhiệt -> Thanh kim loại cong -> Đá tiếp điểm.
Khi dòng điện chạy qua thanh lưỡng kim vượt quá định mức, nhiệt lượng sinh ra (
) làm thanh này nóng lên và uốn cong về phía tấm kim loại có hệ số giãn nở ít hơn. Độ cong này tạo ra lực cơ học đẩy cần gạt, làm mở tiếp điểm NC (95-96) và đóng tiếp điểm NO (97-98).
Đặc điểm quan trọng là Rơ le nhiệt có quán tính nhiệt (thời gian trễ). Nó không cắt ngay lập tức khi dòng tăng vọt tức thời (như dòng khởi động), mà chỉ cắt khi quá tải kéo dài. Chính vì vậy, để bảo vệ ngắn mạch (cần cắt tức thời), ta bắt buộc phải dùng kèm Aptomat (MCCB/MCB) hoặc Cầu chì.
Hướng Dẫn Chọn Rơ Le Nhiệt Đúng Chuẩn
Việc chọn rơ le nhiệt sai (chọn theo dòng Contactor thay vì dòng động cơ) là nguyên nhân hàng đầu gây cháy động cơ dù đã lắp thiết bị bảo vệ.
📐 Công thức chọn Rơ le nhiệt:
Idm (Rơ le) = (1.1 ÷ 1.2) x Idm (Động cơ)
Trong đó: Idm là dòng điện định mức.
Ví dụ thực tế:
- Bạn có động cơ 3 pha, 15kW (20HP), điện áp 380V.
- Dòng định mức động cơ khoảng: 28A – 30A.
- Dòng chọn Rơ le: Chọn dải chỉnh bao trùm giá trị 30A. Ví dụ: Chọn Rơ le nhiệt Mitsubishi TH-T50 dải 24A-34A.
- Khi lắp đặt, chỉnh núm vặn về vị trí dòng thực tế đo được (khoảng 30A).
Lưu ý khi lựa chọn:
- Tương thích với Contactor: Các dòng rơ le nhiệt loại nhỏ thường có chân cắm trực tiếp vào Contactor cùng hãng. Ví dụ: Rơ le nhiệt LRD (Schneider) cắm vào Contactor LC1D. Nếu dùng khác hãng, bạn cần mua thêm đế rời (Mounting base).
- Bảo vệ mất pha: Rơ le nhiệt tiêu chuẩn bảo vệ quá tải rất tốt nhưng kém nhạy với sự cố mất pha. Để bảo vệ toàn diện, nên lắp thêm Rơ le bảo vệ mất pha chuyên dụng.
Top 5 Thương Hiệu Rơ Le Nhiệt Phổ Biến Nhất
Dưới đây là các hãng sản xuất rơ le nhiệt được tin dùng nhất tại thị trường Việt Nam, phân theo phân khúc:
| Thương hiệu | Dòng sản phẩm nổi bật | Đặc điểm |
|---|---|---|
| Schneider (Pháp) | TeSys LRD, LRE | Cao cấp, độ chính xác cực cao, bền bỉ. |
| Mitsubishi (Nhật) | TH-T Series | Thông dụng nhất, dễ mua, giá hợp lý. |
| LS (Hàn Quốc) | MT Series | Giá tốt, chất lượng ổn định cho công trình. |
| Hyundai (Hàn Quốc) | HGT Series | Cạnh tranh trực tiếp với LS. |
| Chint (Trung Quốc) | NR2 Series | Giá rẻ, phù hợp các ứng dụng đơn giản. |
💡 Lời Khuyên Từ Chuyên Gia
Rơ le nhiệt là thành phần không thể thiếu để bảo vệ “túi tiền” của bạn trước nguy cơ cháy động cơ. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng nó cần thời gian để tác động. Đối với các hệ thống yêu cầu độ nhạy cao hoặc bảo vệ toàn diện (quá tải, mất pha, kẹt rotor, rò điện), hãy cân nhắc sử dụng các loại Rơ le điện tử (EOCR) hoặc tích hợp giải pháp lọc sóng hài để hệ thống vận hành trơn tru nhất.
Nếu bạn cần tư vấn chọn mã Rơ le nhiệt phù hợp cho công suất động cơ của mình, đừng ngần ngại liên hệ với DTECH để được hỗ trợ kỹ thuật miễn phí.
Ông Đỗ Tấn Tuấn là người trực tiếp phụ trách toàn bộ nội dung trên website kth-electric.com. Các bài viết được xây dựng từ nguồn kiến thức chuyên sâu, kết hợp giữa tài liệu tham khảo uy tín (có trích dẫn cụ thể) và kinh nghiệm thực tiễn dày dặn của ông. Vì vậy, bạn đọc có thể hoàn toàn tin tưởng vào tính chính xác và độ tin cậy của thông tin, đảm bảo mỗi nội dung chia sẻ đều mang lại giá trị tham khảo hữu ích và đáng tin cậy.