Hệ thống Busway (Busbar Trunking System) được ví như “động mạch chủ” cấp nguồn cho các tòa nhà cao tầng, nhà xưởng và trung tâm dữ liệu. Dù có tuổi thọ thiết kế 20-30 năm, nhưng dưới tác động của môi trường nhiệt đới nóng ẩm tại Việt Nam, Busway rất dễ gặp sự cố nghiêm trọng như nổ ngắn mạch, phóng điện bề mặt, ngấm nước hoặc hư hỏng tại các điểm nối Plug-in.
Khác với dây cáp điện, việc sửa chữa Busway đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về cấu tạo cơ khí (Bulon tự đứt, đĩa đệm) và các tiêu chuẩn cách điện khắt khe (IEC 61439). Bài viết này cung cấp giải pháp toàn diện từ chẩn đoán, xử lý sự cố khẩn cấp đến quy trình bảo trì định kỳ chuẩn chuyên gia.
Cấu Tạo Kỹ Thuật & Những Điểm Yếu Cố Hữu Của Busway
Để sửa chữa hiệu quả, kỹ sư phải hiểu rõ 3 chi tiết cốt lõi: (1) Bulon 2 đầu (momen xoắn >800 kgf.cm), (2) Đĩa đệm Belleville (chống giãn nở nhiệt), và (3) Cơ cấu kẹp hộp lấy điện (PH Box) – nơi dễ sinh nhiệt nhất.
Trước khi đi vào sửa chữa, khách hàng cần hiểu rõ các thành phần “nhạy cảm” thường gây ra sự cố trên hệ thống thanh dẫn:
- Bulon siết khớp nối (Joint Bolt): Loại đặc biệt có 2 mũ. Khi siết đủ lực (thường là 800 – 1000 kgf.cm hoặc 70-80 Nm), mũ trên sẽ tự gãy và rơi ra. Nếu thợ lắp đặt không siết đến điểm gãy này, mối nối sẽ lỏng.
- Đĩa đệm Belleville: Có tác dụng như lò xo, duy trì lực ép ổn định khi thanh dẫn co giãn do nhiệt. Nếu đĩa này bị mỏi hoặc lắp sai, hiện tượng “Mo-ve” (tiếp xúc kém) sẽ xảy ra.
- Hộp lấy điện (Plug-in Unit / PH Box): Tại các điểm tiếp xúc giữa ngàm kẹp của hộp PH Box và thanh cái, nếu cơ cấu kẹp kém (thường gặp ở các hãng giá rẻ) sẽ gây chập cháy và nổ ngay tại vị trí này.
Dấu Hiệu Cảnh Báo & Nguyên Nhân Sự Cố
Dựa trên kinh nghiệm 20 năm cung cấp dịch vụ bảo trì hệ thống busway, chúng tôi phân loại các nguyên nhân chính như sau:
Dấu hiệu nhận biết sớm:
- Nhiệt độ tăng cao (Hotspot): Camera nhiệt phát hiện điểm nối > 55°C so với môi trường.
- Tiếng ồn lạ: Tiếng “o…o…” do rung động hoặc tiếng phóng điện lách tách.
- Mùi khét: Mùi nhựa cháy hoặc khí Ozone trong trục kỹ thuật.
- Nhảy CB: ACB/MCCB cắt điện báo lỗi Ground Fault/Short Circuit.
3 Nguyên nhân “tử thần”:
- Nước & Độ ẩm (70% sự cố): Rò rỉ đường ống, mưa tạt, hoặc ngưng tụ hơi nước mùa nồm làm giảm điện trở cách điện xuống dưới mức an toàn (< 1 MΩ).
- Lỏng kết nối cơ khí: Do rung động tòa nhà hoặc giãn nở nhiệt làm lỏng bulon khớp nối.
- Lỗi Hộp PH Box: Quá tải cục bộ hoặc ngàm kẹp bị oxy hóa gây nổ tại điểm lấy điện.
Quy Trình Sửa Chữa Busway Chuyên Sâu (Repair Procedure)
Quy trình chuẩn gồm: Cách ly nguồn -> Phân đoạn tìm điểm lỗi -> Xử lý (Sấy khô/Thay thế Joint Kit/Sửa PH Box) -> Kiểm tra lực siết Torque -> Đo cách điện (>20MΩ) -> Đóng điện.
Phương Pháp A: Xử Lý Busway Bị Ngấm Nước (Chưa Nổ)
- Cô lập & Phân đoạn: Tháo nắp che joint kit, tách rời các đoạn thanh dẫn. Dùng Megger 1000VDC đo từng đoạn để khoanh vùng đoạn bị ẩm.
- Sấy khô cưỡng bức: Sử dụng máy sấy công nghiệp thổi khí nóng.
- Nhiệt độ: 60 – 80°C (Không quá nhiệt gây hỏng lớp Mylar/Epoxy).
- Thời gian: 4 – 8 tiếng liên tục.
- Kiểm tra: Đo lại cách điện. Yêu cầu đạt > 20 MΩ (với hệ thống dài >60m) hoặc >100 MΩ (với đoạn ngắn).
- Đóng điện: Nếu đạt, lắp lại và đóng điện không tải, theo dõi trong 24h.
Phương Pháp B: Thay Thế Joint Kit & Thanh Dẫn Bị Nổ
Áp dụng khi sự cố ngắn mạch đã phá hủy bề mặt tiếp xúc hoặc nổ hộp nối.
- Tháo dỡ: Dùng tool chuyên dụng tháo bỏ đoạn hỏng và bộ Joint kit cháy đen.
- Vệ sinh & Đánh giá: Làm sạch muội than. Kiểm tra bề mặt mạ bạc/thiếc của thanh cái lân cận. Nếu rỗ > 0.5mm, phải thay thế cả thanh đó.
- Lắp đặt vật tư mới:
- Sử dụng Joint kit/Thanh dẫn chính hãng (Schneider, Siemens, LS…).
- Căn chỉnh thẳng hàng (Alignment) bằng Laser.
- Siết bulon 2 đầu đến khi gãy mũ trên (đạt lực 800 kgf.cm / 80 Nm).
Phương Pháp C: Xử Lý Sự Cố Hộp Lấy Điện (PH Box)
- Tháo toàn bộ các hộp PH Box tại trục xảy ra sự cố.
- Kiểm tra ngàm kẹp (Jaw contacts) xem có bị dãn, oxy hóa hay vết hồ quang không.
- Vệ sinh điểm tiếp xúc trên thanh dẫn cái.
- Thay thế hộp PH Box mới hoặc thay Áptomat bên trong nếu bị hỏng.
Checklist Bảo Trì Busway Định Kỳ (Quy Trình 7 Bước)
Để ngăn ngừa sự cố, KTH Electric áp dụng quy trình bảo dưỡng 7 bước tiêu chuẩn cho các tòa nhà và nhà máy:
| Bước | Hạng Mục Công Việc | Tiêu Chuẩn & Phương Pháp |
|---|---|---|
| 1 | Scan nhiệt (Khi có tải) | Dùng Camera nhiệt soi toàn bộ Joint kit & PH Box. Cảnh báo nếu > 55°C. Tham khảo dịch vụ scan nhiệt. |
| 2 | Kiểm tra ngoại quan | Tìm dấu hiệu biến dạng vỏ, vết nước, ăn mòn, đổi màu sơn do nhiệt. |
| 3 | Kiểm tra cơ khí | Kiểm tra ty treo, giá đỡ lò xo. Đảm bảo busway thẳng hàng, không bị vặn xoắn. |
| 4 | Siết lực (Torque) | Dùng cờ lê lực kiểm tra ngẫu nhiên 10-20% số lượng joint kit. Lực siết: 800 – 1000 kgf.cm. |
| 5 | Vệ sinh công nghiệp | Dùng máy hút bụi chuyên dụng và khăn lau khô vệ sinh vỏ và sứ cách điện. |
| 6 | Thí nghiệm cách điện | Dùng Megger 1000VDC. Yêu cầu: > 20 MΩ (Pha-Pha, Pha-Vỏ). |
| 7 | Lập báo cáo | Tổng hợp hình ảnh, số liệu đo và khuyến nghị thay thế vật tư dự phòng. |
Tại Sao Chọn KTH Electric?
Hệ thống Busway là trái tim của tòa nhà. Một sai sót nhỏ trong quá trình sửa chữa (siết thiếu lực, sấy chưa khô hẳn) có thể gây nổ lại ngay khi đóng điện.
Với 20 năm kinh nghiệm, KTH Electric cam kết:
- Ứng cứu khẩn cấp 24/7: Có mặt ngay để xử lý sự cố mất điện.
- Thiết bị hiện đại: Sở hữu máy Megger 5kV, Camera nhiệt Flir E8, Cờ lê lực Tohnichi.
- Vật tư chính hãng: Có sẵn Joint kit dự phòng các hãng lớn (Schneider, Siemens, LS…).
- Bảo hành dài hạn: Đo đạc và xuất báo cáo kỹ thuật chi tiết trước khi bàn giao.
Ngoài ra, chúng tôi còn cung cấp các dịch vụ liên quan như bảo trì tủ điện hạ thế và thí nghiệm máy biến áp chuyên nghiệp.
Chuyên viên tư vấn & Báo giá
Ms. Khuyên Bùi
Nếu hệ thống Busway của bạn đang gặp sự cố, đừng mạo hiểm tự xử lý. Hãy liên hệ ngay với chuyên gia qua trang Liên hệ để được hỗ trợ.
THÔNG TIN LIÊN HỆ:
CÔNG TY TNHH KTH ELECTRIC
Địa chỉ: 251 Phạm Văn Chiêu, Phường 14, Quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh.
Hotline: 0968.27.11.99
Email: kthelectric.com@gmail.com
Website: kth-electric.com
Ông Đỗ Tấn Tuấn là người trực tiếp phụ trách toàn bộ nội dung trên website kth-electric.com. Các bài viết được xây dựng từ nguồn kiến thức chuyên sâu, kết hợp giữa tài liệu tham khảo uy tín (có trích dẫn cụ thể) và kinh nghiệm thực tiễn dày dặn của ông. Vì vậy, bạn đọc có thể hoàn toàn tin tưởng vào tính chính xác và độ tin cậy của thông tin, đảm bảo mỗi nội dung chia sẻ đều mang lại giá trị tham khảo hữu ích và đáng tin cậy.
