Máy Biến Áp Bị Quá Nhiệt (Nóng): 4 Nguyên Nhân & Cách Xử Lý Khẩn Cấp

Cảnh báo khẩn cấp: Máy biến áp quá nhiệt là dấu hiệu rõ ràng nhất của việc thiết bị đang bị “căng thẳng” vượt mức thiết kế. Ba nguyên nhân hàng đầu là: (1) Quá tải kéo dài, (2) Ô nhiễm Sóng Hài, và (3) Hệ thống làm mát bị lỗi.

Nếu máy biến áp (MBA) là “trái tim” của nhà máy, thì hiện tượng quá nhiệt giống như một cơn “sốt cao” báo hiệu tim đang làm việc quá sức. Phớt lờ cảnh báo này có thể dẫn đến hỏng hóc cách điện, chạm chập cuộn dây và cuối cùng là cháy nổ, gây ngừng sản xuất toàn bộ.

Mức Độ Nguy Hiểm Khi MBA Bị Quá Nhiệt

Nhiệt độ là kẻ thù số một của cách điện. Theo quy luật Arrhenius, cứ mỗi 6°C đến 10°C tăng thêm so với nhiệt độ vận hành định mức, tuổi thọ của lớp cách điện (giấy, dầu) sẽ giảm đi một nửa.

• Giai đoạn 1 (Nóng): Hiệu suất giảm, tổn thất điện năng tăng vọt (do nhiệt làm tăng điện trở).
• Giai đoạn 2 (Quá nhiệt): Dầu máy biến áp bắt đầu bị lão hóa, phân hủy. Giấy cách điện giòn, dễ vỡ.
• Giai đoạn 3 (Sự cố): Cách điện bị đánh thủng, gây chạm chập các vòng dây (ngắn mạch nội bộ), sinh khí áp suất cao, làm phồng và gây nổ MBA.

Nhiệt Độ Máy Biến Áp Bao Nhiêu Là Bình Thường?

Để biết khi nào là “quá nhiệt”, bạn phải biết nhiệt độ vận hành an toàn. (Lưu ý: Luôn tham khảo tài liệu của nhà sản xuất).

4 Nguyên Nhân Kỹ Thuật Khiến Máy Biến Áp Quá Nhiệt

Quá Tải (Overload) – Nguyên nhân rõ ràng nhất

• Mô tả: Nhu cầu sử dụng điện (tải) của nhà máy vượt quá công suất định mức (KVA) của máy biến áp. Ví dụ: MBA 1000KVA nhưng thường xuyên phải chạy ở mức 1100KVA.
• Hậu quả: Dòng điện () tăng cao, gây tổn thất đồng () tăng theo cấp số nhân, sinh nhiệt dữ dội trong cuộn dây.

Sóng Hài (Harmonics) – Kẻ thù thầm lặng

Đây là nguyên nhân nguy hiểm nhất và khó phát hiện nhất. Đồng hồ Ampe kìm thông thường chỉ đo dòng 50Hz, nó “lừa” bạn rằng tải vẫn bình thường, trong khi các dòng hài (150Hz, 250Hz, 350Hz) đang âm thầm “đốt” máy biến áp của bạn.

• Nguồn gây ra: Biến tần (VFD), lò nung, máy hàn, bộ nguồn xung (SMPS), đèn LED.
• Cách gây nóng:
  • Tổn thất đồng (I²R): Dòng hài (đặc biệt bậc 5, 7) cộng dồn vào dòng 50Hz, làm tăng dòng RMS tổng, gây nóng cuộn dây.
  • Tổn thất lõi thép (Eddy Current): Lõi thép được thiết kế cho tần số 50Hz. Khi bị “ép” chạy ở tần số cao (250Hz, 350Hz…), tổn thất dòng xoáy (Eddy) tăng đột biến, gây nóng dữ dội lõi thép.

Lỗi Hệ Thống Làm Mát (Cooling System Failure)

MBA sinh nhiệt là bình thường, nhưng không tản nhiệt được là bất thường.

• Thông gió kém (MBA Khô & MBA Dầu): Phòng trạm quá kín, bụi bẩn bám dày đặc, cửa thông gió bị che lấp. Không khí nóng không thoát ra được, tích tụ lại gây quá nhiệt.
• Hỏng Quạt (Loại ONAF/ANAF): Các quạt tản nhiệt cưỡng bức (thường gắn trên cánh tản nhiệt) bị hỏng, kẹt, hoặc rơ le điều khiển quạt bị lỗi.
• Dầu Lão Hóa/Cạn Dầu (MBA Dầu): Dầu MBA bị lão hóa, nhiễm ẩm (BDV thấp) làm giảm khả năng tản nhiệt. Hoặc dầu bị rò rỉ, cạn dưới mức cho phép, khiến cuộn dây không được làm mát.

Sự Cố Nội Bộ (Internal Faults)

📞

Hotline tư vấn 0968.27.11.99

Ms. Thanh Tâm

Chuyên Viên tư vấn & báo giá

⚡ Phản hồi trong 5 phút

Chat ngay qua Zalo Official

Đây là trường hợp nghiêm trọng nhất, máy biến áp đang “chết” từ bên trong.

• Chạm chập vòng dây: Một vài vòng dây trong cuộn dây bị hỏng cách điện và chạm vào nhau, tạo ra một vòng ngắn mạch nội bộ, sinh nhiệt cực lớn.
• Chập lõi thép (Core Fault): Các lá thép kỹ thuật (ép cách điện) của lõi từ bị hỏng cách điện, tạo ra dòng điện Foucault lớn, gây nóng lõi.

Quy Trình 3 Bước Xử Lý Khẩn Cấp Khi MBA Quá Nhiệt

Bước 1: Hành Động Tức Thì (Giảm Tải)

Khi phát hiện nhiệt độ ở mức Cảnh báo (Alarm), lập tức giảm tải (sa thải phụ tải). Ngắt các dây chuyền sản xuất không ưu tiên. Mục tiêu là đưa nhiệt độ trở về dưới ngưỡng an toàn. Nếu nhiệt độ tiếp tục tăng đến ngưỡng Cắt (Trip), bắt buộc phải ngắt MBA khẩn cấp.

Bước 2: Chẩn Đoán Chuyên Sâu (Tìm Nguyên Nhân Gốc)

Giảm tải chỉ là giải pháp tạm thời. Bạn phải gọi ngay cho một đơn vị thí nghiệm điện chuyên nghiệp. Kỹ sư của KTH Electric sẽ thực hiện 3 phép chẩn đoán quan trọng (mà không cần cắt điện):

1. Quét Nhiệt Hồng Ngoại (Thermal Scan): “Chụp X-quang” hệ thống. Camera nhiệt sẽ chỉ ra chính xác điểm nóng: Nóng ở cuộn dây (do quá tải/hài), nóng ở mối nối cáp (do lỏng), hay nóng ở hệ thống tản nhiệt (quạt hỏng, dầu tuần hoàn kém).
2. Phân Tích Chất Lượng Điện Năng: Dùng máy phân tích chuyên dụng để đo sóng hài (THDi). Nếu THDi > 8-10%, chúng ta đã tìm ra thủ phạm “thầm lặng”.
3. Phân Tích Khí Hòa Tan (DGA) (Cho MBA Dầu): Lấy mẫu dầu gửi đi phân tích. Chỉ có DGA mới “bắt bệnh” được các sự cố nội bộ (chạm chập vòng dây, chập lõi thép) dựa trên các khí sinh ra (như C2H2, H2…).

Bước 3: Đưa Ra Giải Pháp Triệt Để (Dựa trên chẩn đoán)

Dựa trên kết quả ở Bước 2, chúng ta sẽ có giải pháp tương ứng:

• Nếu do Quá tải: Lên kế hoạch đầu tư nâng công suất MBA hoặc lắp đặt hệ thống giám sát năng lượng (PME) để phân bổ tải hợp lý.
• Nếu do Sóng hài: Lắp đặt giải pháp lọc sóng hài (Bộ lọc chủ động AHF hoặc Lọc thụ động PHF).
• Nếu do Lỗi làm mát: Lên kế hoạch bảo trì (thay quạt, vệ sinh cánh tản nhiệt) hoặc dịch vụ lọc dầu máy biến áp (nếu dầu bị nhiễm ẩm/lão hóa).
• Nếu do Sự cố nội bộ: Lên kế hoạch sửa chữa lớn (đưa về xưởng quấn lại) hoặc thay thế MBA khẩn cấp.