QUY TRÌNH & CHECKLIST BẢO TRÌ HỆ THỐNG ĐIỆN CHUẨN QCVN 25:2025 [MỚI NHẤT]
Tài liệu thực chiến dành cho Kỹ sư cơ điện & Quản lý tòa nhà
Việc bảo trì hệ thống điện không chỉ là lau chùi bụi bẩn. Với kinh nghiệm 20 năm trong nghề cơ điện tại KTH Electric, tôi khẳng định: “Bảo trì là cuộc chiến với Nhiệt độ và Sự lỏng lẻo”. Một mối nối lỏng 1 vòng ren có thể gây cháy cả nhà máy. Dưới đây là bộ Checklist Bảo Trì Điện Chuyên Sâu, được biên soạn dựa trên QCVN 25:2025 và tiêu chuẩn IEC, giúp bạn chuẩn hóa quy trình bảo dưỡng Tủ điện (MSB/DB) và hệ thống phân phối.
🛑 PHẦN 1: NGUYÊN TẮC “SỐNG CÒN” TRƯỚC KHI MỞ TỦ ĐIỆN
CỐT LÕI AN TOÀN
Nguyên tắc an toàn điện bắt buộc bao gồm: Trang bị đầy đủ PPE (găng tay, kính, giày), tuân thủ tuyệt đối quy trình LOTO (Lock-out/Tag-out), và xả điện tích dư trước khi thao tác. Vi phạm các bước này là rủi ro trực tiếp đến tính mạng (Zero Tolerance).
Trước khi chạm vào bất kỳ con ốc nào, kỹ thuật viên phải vượt qua bài kiểm tra an toàn sau. Bỏ qua bước này là đánh cược với tính mạng.
| STT | HẠNG MỤC AN TOÀN (MANDATORY) | TIÊU CHUẨN & YÊU CẦU | TRẠNG THÁI |
|---|---|---|---|
| 1 | PPE (Bảo hộ cá nhân) | • Găng tay cách điện (Class 0/00 – Đã test áp). • Kính bảo hộ chống tia hồ quang. • Giày bảo hộ đế cách điện. |
|
| 2 | Dụng cụ đo lường | • Ampe kìm, VOM, Megomet, Camera nhiệt. • Lưu ý: Thiết bị phải còn hạn kiểm định (Calibration). |
|
| 3 | Quy trình LOTO 🔒 | • Cắt nguồn tổng. • Khóa tủ (Lock-out). • Treo biển “CẤM ĐÓNG ĐIỆN – ĐANG BẢO TRÌ” (Tag-out). |
|
| 4 | Xả điện tích dư ⚡ | • Dùng bộ tiếp địa di động. • Xả điện dư trên tụ bù/cáp ngầm (Tránh giật do điện áp cảm ứng). |
Luôn dùng bút thử điện hoặc VOM kiểm tra lại một lần nữa sau khi đã cắt cầu dao. Đừng bao giờ tin tưởng tuyệt đối vào đèn báo pha trên mặt tủ (đèn có thể cháy nhưng điện vẫn còn).
⚡ PHẦN 2: CHECKLIST BẢO TRÌ TỦ ĐIỆN PHÂN PHỐI (MSB/DB)
TÓM TẮT QUY TRÌNH: Kiểm tra định kỳ 03-06 tháng/lần. Tập trung vào 3 yếu tố chính: Siết lực (Torque) để chống lỏng, kiểm tra biến màu thanh cái để phát hiện nhiệt, và vệ sinh bụi bẩn để ngăn phóng điện hồ quang.
Tần suất: 03 tháng (Kiểm tra ngoại quan) – 06 tháng (Cắt điện bảo dưỡng sâu).
Đây là “trái tim” của hệ thống. Mục tiêu là phát hiện điểm nóng (Hotspot) và hư hỏng cơ khí.
Chuyên viên tư vấn & Báo giá
Ms. Thanh Tâm
| HẠNG MỤC | CHI TIẾT CÔNG VIỆC THỰC CHIẾN | TIÊU CHUẨN KỸ THUẬT (QCVN/IEC) |
|---|---|---|
| Vỏ tủ & Phụ kiện | • Kiểm tra độ kín khít (IP), ron cao su. • Kiểm tra dây tiếp địa nối vỏ tủ và cánh cửa. |
• Không rỉ sét, chuột bọ không thể xâm nhập. • Dây tiếp địa không đứt gãy. |
| Thanh cái (Busbar) | • Soi đèn kiểm tra sự biến màu (vàng/tím) tại các điểm nối. • Tìm vết muội than (dấu hiệu phóng điện hồ quang). |
• Không có dấu hiệu quá nhiệt cục bộ. • Sứ đỡ thanh cái không nứt vỡ. |
| Siết lực (Torque) 🔧 | • Siết lại toàn bộ bu lông, ốc vít tại đầu cực Aptomat, thanh cái. • Quan trọng: Dùng cờ lê lực (Torque wrench). |
• Lực siết theo catalog NSX (Ví dụ: M8 ~ 20-25Nm). • Đánh dấu sơn (Torque mark) sau khi siết. |
| Thiết bị đóng cắt | • Test cơ khí (Gạt cần On/Off) của ACB/MCCB. • Kiểm tra lò xo tích năng, buồng dập hồ quang. |
• Thao tác dứt khoát, không kẹt. • Tiếp điểm không bị rỗ bề mặt. |
| Vệ sinh công nghiệp | • Hút bụi đáy tủ, lau thanh cái bằng cồn chuyên dụng (nếu cắt điện hoàn toàn). | • Tuyệt đối khô ráo, sạch bụi dẫn điện. |
📊 PHẦN 3: ĐO ĐẠC THÔNG SỐ KỸ THUẬT (DATA DRIVEN)
NGƯỠNG AN TOÀN (THRESHOLDS): Nhiệt độ điểm nối < 60°C (Bình thường). Điện trở cách điện ≥ 0.5 MΩ (U < 1000V). Cân bằng pha lệch < 15%. Điện trở đất ≤ 4 Ω.
(Phần quan trọng nhất để đánh giá “sức khỏe” hệ thống)
Không đánh giá bằng cảm tính. Mọi kết luận phải dựa trên con số đo đạc thực tế.
| THÔNG SỐ ĐO | PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN | NGƯỠNG AN TOÀN (THRESHOLD) |
|---|---|---|
| Điện áp nguồn (U) | Đo P-P (Pha-Pha) và P-N (Pha-Trung tính) đầu vào/ra. | • 380V ± 5% (360V – 400V). • 220V ± 5%. |
| Dòng điện tải (I) | Đo dòng từng pha (R, S, T) lúc full tải (nếu được). | • I đo được < I định mức (In) của CB/Cáp. • Cân bằng pha: Độ lệch giữa các pha < 15%. |
| Nhiệt độ điểm nối 🔥 | Quét Camera nhiệt (Thermal Cam) toàn bộ tủ. |
• < 60°C: Bình thường. • 60-80°C: Cảnh báo (Cần theo dõi/siết lại). • > 80°C: NGUY HIỂM (Xử lý ngay lập tức). |
| Điện trở cách điện | Dùng Megomet đo khi đã ngắt tải (Pha-Pha, Pha-Vỏ). | • U < 1000V: R cách điện ≥ 0.5 MΩ. • Khuyến cáo tốt nhất: > 2 MΩ. |
| Điện trở tiếp địa | Dùng máy đo điện trở đất (Earth Tester). | • ≤ 4 Ω (Tiêu chuẩn an toàn điện VN). |
| Dòng rò (RCD/ELCB) | Nhấn nút Test hoặc dùng máy tạo dòng rò giả lập. | • Nhảy ngay lập tức (thường < 30ms với dòng 30mA). |
Khi đo nhiệt độ, hãy chú ý đến độ chênh lệch nhiệt độ (Delta T). Nếu Pha A là 40°C mà Pha B lên tới 70°C, chắc chắn Pha B đang bị lỏng ốc hoặc quá tải cục bộ, dù 70°C vẫn nằm trong giới hạn chịu đựng của cáp.
🔌 PHẦN 4: HỆ THỐNG CÁP & THIẾT BỊ NGOẠI VI
KIỂM TRA NGOẠI VI: Đảm bảo cáp không bị nứt vỡ/chuột cắn, đầu cốt được ép chặt và đúng màu chỉ thị pha, hệ thống chiếu sáng đủ độ rọi (Lux) và ổ cắm không bị lỏng cơ khí.
Các sự cố cháy nổ thường bắt nguồn từ những chi tiết nhỏ ở phần này.
1. Cáp động lực
- Kiểm tra vỏ cách điện: Không nứt vỡ, giòn, hoặc bị chuột cắn.
- Cố định cáp: Dây rút, kẹp cáp phải chắc chắn, không để cáp tì đè lên cạnh sắc của vỏ tủ.
2. Đầu cốt (Cable Lug)
- Màu sắc: Sáng bóng, không xỉn màu (xỉn màu là dấu hiệu tiếp xúc kém gây nhiệt).
- Màu chỉ thị pha: Đảm bảo đúng thứ tự Đỏ (L1) – Vàng (L2) – Xanh (L3).
3. Chiếu sáng & Ổ cắm
- Kiểm tra độ rọi (Lux): Xem có đạt thiết kế không.
- Ổ cắm: Không bị lỏng cơ khí (lỏng gây phóng tia lửa điện ngầm).
🚀 LỜI KHUYÊN TỪ CHUYÊN GIA
Bảo trì không chỉ là sửa chữa khi hỏng, mà là Ngăn ngừa sự cố (Preventive Maintenance).
Đừng tiếc chi phí cho việc siết ốc và vệ sinh định kỳ 6 tháng/lần. Chi phí thay một cái ACB cháy đắt gấp 10 lần chi phí bảo trì.
Hãy làm việc với cái tâm và tuân thủ tuyệt đối quy trình LOTO. “An toàn là trên hết” không phải khẩu hiệu, đó là quy tắc để bạn về nhà ăn cơm tối với gia đình.
Bạn cần file Excel/PDF mẫu Checklist này để in ra cho đội kỹ thuật?
👨🔧 VỀ TÁC GIẢ
Kỹ sư Bùi Tá Văn
Chuyên gia tư vấn & bảo trì hệ thống điện với hơn 20 năm kinh nghiệm thực chiến. Cam kết mang lại giải pháp an toàn và hiệu quả nhất theo quy chuẩn QCVN.
🏢 THÔNG TIN LIÊN HỆ
CÔNG TY TNHH KTH ELECTRIC
- 📍 Trụ sở: 251 Phạm Văn Chiêu, Phường 14, Quận Gò Vấp, TP.HCM
- ☎️ Hotline: 0968.27.11.99
- ✉️ Email: kthelectric.com@gmail.com
- 🌐 Website: https://kth-electric.com
